خانه طباطبایی ها | کاشان

خانه طباطبایی ها یکی از زیباترین خانه‌های ایرانی است که به عروس‌ خانه‌های ایرانی معروف است و قدمت آن به 170 سال پیش برمیگردد. ایران تراول در سفر به کاشان به این خانه‌ی زیبا رفته تا شما را با این بنای زیبا بیشتر آشنا کند.

تاریخ خانه‌ی طباطبایی ها

حاج سید جعفر طباطبایی صاحبِ خانه طباطبایی ها، یکی از تاجران بین المللی فرش از اهالی نطنز و مقیم کاشان بود و در حدود سال ۱۲۵۰ قمری تصمیم به احداث خانه ای مجلل در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امیر احمد. معماری این بنا مانند خانه بروجردی‌ها و تکیه امین الدوله بر عهده معمار معروف کاشانی، علی مریم معمار بوده است و او با تکیه بر هنر و مهارت خود خانه باشکوهی را در مدت ۱۰ سال بنا کرد.

گچبری های زیبا و یگانه‌ی این بنا را که از شاخصه‌های مهم این خانه بی نظیر است را یکی از شاگردان میرزا ابوالحسن صنیع الملک غفاری کاشانی بر عهده گرفت و زیر نظر استاد خود به ایجاد طرح هایی منحصر به فرد مشغول شد. به دلیل آنکه صاحب خانه در کار تجارت فرش بود کلیه نقوش گچ بری از نقش های فرش ایرانی و گل و مرغ اسلیمی الهام گرفته شد و در نهایت شکوه اجرا گردید.

یکی از دلایل اهمیت نقاشی‌های خانه طباطبایی ها حضور و نظارت میرزاابوالحسن غفاری کاشانی ملقب به صنیع الملک که هنرمند بزرگ و نقاش‌باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار است.

معماری خانه طباطبایی ها

معماری خانه های تاریخی کاشان همه از نوع درونگرا است به این معنی که توجه زیادی به بیرون خانه نداشتند و تمام زیبایی ها و شکوه این خانه ها از داخل آن نمایان است. این ریشه در تفکر و نوع نگاه صاحبان آن داشته که سعی داشتند به دور از خودنمایی باشند و چندان در نظر مردم نیایند. این موضوع در تمام ابعاد معماری بنای خانه طباطبایی ها هم نمایان است و در بخش های متفاوت به آن اشاره می‌کنیم.

خانه طباطبایی ها مانند دیگر خانه‌های تاریخی کویری ارتفاعی پایین تر از سطح زمین دارند و این کار چند علت داشته، یکی از آنها این است که برای ساخت این بنا به خاک نیاز داشته‌اند پس برای تامین این خاک همان محل را می‌کندند تا به فایده دوم این کار یعنی استفاده از گودی خاک برای عایق صدا و حرارت استفاده کنند و با این گود بودن دسترسی راحت تری به قنات‌هایی که از نزدیکی آن می‌گذرد داشته باشند.

تمام خانه طباطبایی ها از شیوه معماری حجابدار استفاده شده که در آن از محیط بیرونی خانه به درون آن دیدی وجود ندارد و ساکنان آن به راحتی و به دور از نگاه غریبه در آن زندگی می‌کردند. با به کارگیری این شیوه کلیه پنجره های خانه به فضاهایی همچون حیاط و ایوان های سرپوشیده باز شده و این فضاها را به بهترین شکل آراسته می شوند.

این خانه سه بخش مجزا اندرونی، بیرونی و خدمه تقسیم می‌شود و به طور کلی ۴۰ اتاق، ۴ حیاط، ۴ سرداب (زیرزمین) و ۳ بادگیر در آن وجود دارد. از میان ۴ حیاط، یک حیاط مرکزی متعلق به قسمت بیرونی و دو حیاط متعلق به اندرونی و یک حیاط متعلق به خدمه بوده و آب این خانه هم از ۲ رشته قنات به نام های دولت‌آبادی و نصرآبادی تامین می شده  است.

بخش‌های مختلف معماری خانه طباطبایی ها

قسمت اندرونی

این قسمت محل سکونت خانواده مرحوم طباطبایی بوده است. حیاط ضلع شمال غربی بزرگتر و تعداد اتاق‌های آن بیشتر و دارای سرسرای پذیرایی مجزایی است. قسمت اندرونی خانه شامل اتاق پنج دری ساده در مرکز که زیبایی خود را از پنجره های زیبای رنگی روبه روی اتاق می‌گیرد و دو حیاط در دو طرف آن با فضایی محصور و دنج که در حوضی در وسط آنها قرار دارد و دور تا دور آن را اتاق و ایوان بهار خواب گرفته است. در زیرهمین قسمت سرداب‌ قرار دارد که بادگیر ها هوا را در آن جریان می‌دهند و دارای مشخصات منحصربه‌فردی است و به علل مختلفی مانند وجود بادگیر، سقف ضربی، نوع مصالح به کار رفته در بدنه، دو جداره بودن بدنه، وجود حوضی که قبلا در مرکز سرداب بوده، اختلاف ارتفاع با سطح کوچه حدود ۸ تا ۱۰ متر و نسیم خنکی که از سطح حوض حیاط مرکزی وارد زیر زمین می‌شود، باعث شده است تا به خصوص در فصل تابستان ۱۵ تا ۲۰ درجه اختلاف دما بین زیرزمین و بیرون آن مشاهده شود.

قسمت بیرونی

اولین چیزی که قسمت بیرونی خواهید دید بخش شاه نشین است که با یک ایوان آینه کاری و نمایی کاملا قرینه طراحی شده پشت نورگیرو پنجره‌های مشبک رنگی اتاق شاه نشین قراردارد که از نقاشی، گچبری، آینه کاری و نورپردازی بیننده را مبهوت خود می‌کند. نورگیرهای رنگی چنان ظرافتی دارند مانند پارچه هزار رنگ توری به نظر می‌رسند. در دو طرف اتاق شاه‌نشین اتاق‌های گوشواره بنا شده است، اتاق‌های گوشواره به اتاق‌های مشابه روبه روی هم گفته می‌شده. همین قرینه در مورد نورگیرها و حیات خلوت‌های طرفین تالار بزرگ نیز صادق است. این دو نورگیر به مانند دو بنای گنبدی است که به جای گنبد آسمان آبی را به عنوان سقف خود انتخاب کرده اند. این قسمت دارای تابلو‌های بدیع نقاشی هستند که در قبل هم اشاره شد و حاصل کار هنرمند بزرگ و نقاش باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار یعنی «میرزا ابوالحسن غفاری کاشانی» ملقب به «صنیع الملک» است. از ایوان‌های این بخش از خانه می‌توانید تصاویر زیبایی از کل مجموعه تهییه کنید.

قسمت خدمه

در قسمت خدمه دیگر نشانی از تزیینات و ظریف کاری‌های دو بخش دیگر نیست و قرینگی هم دیگر معنایی ندارد، اصطبل و اتاق و رخشورخانه و مطبخ در این قسمت قرار داشته است. که البته بخش زیادی از اتاق‌های خدمه ویران شده و اثری از آنها نمانده است.

پیشنهاد ایران تراول

اگر به دنبال باشکوه ترین خانه تاریخی کاشان می‌گردید خانه طباطبایی های کاشان را انتخاب کنید، از نظر صمیمیت و حس خوب خانه بروجردی‌ها و از نظر معماری خانه عباسیان جلوتر از این خانه قرار می‌گیرند ولی تمام این مجموعه به فاصله چند قدم از این بنا در دسترس است. فقط کافیه خودتان رو به خیابان علوی، کوی سلطان امیراحمد برسانید تا قدم به قدم خانه و اثر شگفت انگیز ببینید.

خانه تاریخی طباطبایی‌ها که به‌وسیله هیأت امنای مرمت و احیای ابنیه تاریخی کاشان خریداری و در سال های ۱۳۷۴ تا ۱۳۷۶ با همکاری شهرداری و میراث فرهنگی کاشان و با پشتیبانی مسئولان وقت وزارت و معادن و فلزات، طبق نقشه اصلی و نخستین مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت و در فهرست آثار ملی ایران به شماره ۱۵۰۴ به ثبت رسید.

بازدید

آدرس : اصفهان، کاشان، خیابان علوی، کوی سلطان امیراحمد

زمان بازدید: همه روزه از ساعت ۹:۰۰ تا ۲۰:۰۰

هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای اتباع ایرانی، ۲۰۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی