اگر از جاده‌های شمالی ایران به اصفهان می‌روید و لابد در مسیر خسته می‌شوید و دوست دارید جایی استراحت کنید کجا بهتر از کاروانسرای عباسی ؟
از مدرنیته به سنت
به گمانم این روزها که همه چیز رو به مدرنیته می‌رود و استراحتگاه‌های بین راهی روزبه‌روز دارند به طبقاتشان و شیک‌تر شدنشان اضافه می‌کنند، باید دنبال جایی بود که برایمان آرامش بیاورد و کیفمان را به طور متفاوتی کوک کند.
و همانطور که این روزها همه به دنبال چیزهای نوستالژیک هستیم تا با اتصال خودمان به یک گذشته‌ی خوشایند حالمان را خوب کنیم، بازدید از جایی که از گذشته به ما رسیده خیلی لذت‌بخش است.
چرا کاروانسرای عباسی؟
چیزی که گفتم فقط یکی از دلایلی بود که می‌توانست شما را برای بازدید از این مکان مجاب کند.
به غیر از آن که شما از یک بنای تاریخی بازدید می‌کنید می‌توانید یک عالم کار دیگر هم انجام بدهید؛
که اولین آن خوردن است! کاروانسرای عباسی تعدادی که نسبتاً زیاد هم هست رستوران دارد. از همان رستوران‌هایی که به جای نشستن پشت میز و صندلی می‌توانید روی تاقچه مانندهای زیر حجره‌هایش پایتان را دراز کنید و سر سفره بنشینید.
و کافی‌شاپ و شربت سرا هم که جایی برای نشستن و چیزی برای خوردن داشته باشد، دو تا هست!
صنایع دستی
در حجره‌های حیاطی کاروانسرا صنایع دستی‌های زیبایی هست که هم دیدنش لذت دارد و هم خریدنش.
سرویس بهداشتی واقعاً بهداشتی‌ای هم در زیرزمین کاروانسرا هست.
و ضمناً فضای بازی با حوض و درختانی زیبا که صرف قدم زدن در آن کیف می‌دهد. هرچند که می‌توانید در آن زیلویی بیندازید و اوقاتتان را بگذرانید.
تاریخچه
ما گردشگران اصولاً عادت نداریم به آنچه «هست» بسنده کنیم. «آنچه بوده» هم برای ما اهمیت زیادی دارد و تا وقتی راجع به آن ندانیم و ننویسیم آرام نمی‌‌گیریم.
در این باره هم تاریخچه‌ی مختصری هست که برایتان می‌گوییم؛
درباره‌ی ساخت کاروانسراها در ایران که خیلی از آنها اسمشان کاروانسرای عباسی است، روایات جالبی هست؛
یکی می‌گوید روزی روزگاری شاه عباس صفوی خواب می‌بیند که در سال ۱۰۰۰ دنیا تمام می‌شود (انگار از قدیم الایام این شایعه وجود داشته) و همچنین سلطنتش. با اضطراب فراوان نذر می‌کند که اگر چنین نشد خدمات رایگانی به مردم بدهد. مثلاً مراکز اقامتی و خدماتی مجانی. خلاصه چنین نشد و چنین کرد.
یکی می‌گوید شاه عباس اول برای ارتقای اوضاع بازرگانی شروع به ساخت یک سری اقامتگاه کرد تا تاجران در رفت و آمد اذیت نشوند.
یکی دیگر حرفش این است که وزیر شاه بهشان پیشنهاد می‌دهد که ۹۹۹ کاروانسرا بسازد. (نه هزار تا) چراکه هزار یک کلمه است، زود میگویند و تمام می‌شود. اما گفتن نهصد و نود و نه بیشتر طول می‌کشد و بیشتر به چشم می‌آید.
بعضی میگویند شاه عباسِ چی؟ کشک چی؟ اصلاً این کاروانسرا در زمان شاه سلیمان ساخته شده!
یکی هم از اتاق فرمان اشاره می‌کند که مادر شاه عباس یا شاید هم شاه سلیمان دستور ساخت این بنا را داده و آن را ساختند و به همین دلیل نامش شده کاروانسرای مادرشاه!!
خلاصه که کلی آدم نشسته‌اند و هرکس هرچیز محتمل بوده را بیان کرده و کلی دیگر یا نقلش کردند یا ثبتش.
اهمیت کاروانسرای عباسی
حالا چرا اینجا انقدر مهم است هم دلیل دارد. در دوران صفوی اصفهان پایتخت بوده و کاروانسرای عباسی آخرین منزل اقامت تا رسیدن به اصفهان. سفرا، مستشاران و مهمانان خارجی که می‌خواستند مقامات حکومتی را ببینند آنجا می‌ماندند تا هم اجازه‌ی حضور بگیرند و هم زمانش را برایشان معین کنند. در این مدت هم به شکیل‌ترین شکل ممکن ازشان پذیرایی می‌شده و بعد هم آنها را نزد مقام مورد نظر می‌بردند.
تازه بدانید و آگاه باشید که این کاروانسرا زیباترین کاروانسرای بین راهی است.
سرنوشت
سرگذشتش را گفتیم و به سرنوشتش رسیدیم. تا دوره‌ی قاجار این کاروانسرا رونق داشت ولی کم‌کم به خاطر تغییر سلیقه‌ی معماری و ساخت و ساز، جاهای جدیدی ساخته شد و این مکان تا ۱۳۲۱ که پایگاه نظامی شود بسیار کم رونق بود.
معماری
از بیرون یک عمارت عظیم آجری را می‌بینیم که از نظر ماکسیم سیرو، معمار فرانسوی آجرکاری بسیار دقیقی دارد.
در ورودی از یک دالان کوتاه به سرسرا می‌رسد. سرسرا مربع و چهار گوشه‌ی آن پَخ است و طرفین آن فضاهای مربوط به اقامت نگهبانان و انجام خدماتی همچون خواربارفروشی و نانوایی بوده. حیاط مستطیل شکل کاروانسرا با چهار گوشه پخ به چهار ایوان دارد. پشت ایوان بزرگ شرقی، تالار بزرگی قرار دارد. در سه طرف آن صفههای عمیق وجود دارد که کمرپوش شده و دو طبقه است. دورتادور تالار هم سکوهایی برای نشستن وجود دارد.
گویا این تالار محلی برای انجام مراسم پذیرایی از شاهنشاه یا سفیران خارجی بوده است.
هجده اتاق دور حیاط ساخته شده که هر کدام ایوانی دارد. و ایوان داشتن از ویژگی معماری دوره‌ی صفوی بوده است.
اصطبل
در چهار گوشه‌ی کاروانسرای عباسی و پشت اتاق‌ها اصطبل‌ها قرار گرفتهاند؛ این اصطبل‌ها به دو دسته تقسیم میشوند؛ اصطبل‌های ستون‌دار که در چهار گوشه‌ی بنا قرار دارند و ورود به آنها از طریق گوشههای پخ صورت میگیرد. این اصطبل‌ها مربع شکل بوده و طرفین آنها صفههایی وجود دارد که داخل در هر کدام یک بخاری هست.
به یکی از این اصبل‌ها فیل خواب و یکی دیگر شتر خواب گفته می‌شود. میگویند فیل خواب‌ها برای مهمانان هندی بوده که از هند می‌آمدند. (هرچند بعید به نظر می‌رسد!) و شتر خواب‌ها هم که از اسمش پیداست. این مکان‌ها در حال حاضر فروشگاه و رستوران شده‌اند.
تزئینات
تزئینات آجر کاری از ویژگی‌هایی است که دوباره از اواخر دوره‌ی صفوی معمول شد. این تزئینات که در جانپناه کاروانسرا به کار رفته است قابل مقایسه با تزیینات جان پناه کاروانسرای ریاوادبستان است.
ضمناً پیش از این تزئینات کاشی‌کاری هم در این بنا وجود داشته که از میان رفته‌اند.
احیای کاروانسرای عباسی
شرکت مهستان نقش جهان این کاروانسرا را احیا و از آن بهره‌برداری کرده است. و اضافه شدن مجموعه هایی مانند مرکز خرید، فضاهای بازی و سرگرمی، اقامتی و تفریحی به زودی آغاز خواهد شد.
بازدید از کاروانسرای عباسی
نشانی: اصفهان، کیلومتر ۳۰ جاده‌ی تهران
زمان بازدید: یکسره تا ۲۳:۰۰
بلیط ورودی برای هر ماشین: ۵۰۰۰ تومان
