در منطقهی فین و نرسیده به باغ فین محوطهای باستانی به نام تپه سیلک وجود دارد. هرچند که ممکن است دیدن یک تپهی خاکی جالب به نظر نیاید، بازدید از این منطقه میتواند شما را به گذشتههایی ببرد که شاید تا قبل از آن تصورش برایتان ممکن نبوده.
تاریخچه
سیَلْک (Sialk) نام نخستین تمدن ایران مرکزی در کاشان است که در جنوب غربی این شهر قرار دارد. از وجود این تمدن و این تپه هشت هزار سال میگذرد.
مردمان گذشتههای دور برای محافظت از جان خود زندگی در غار را انتخاب کرده بودند. اما زمانی که آب و هوا به تشکیل دشت و چمنزارها کمک کرد، مردم برای زندگی به دشتها رفتند. نخستین کسانی که در دشتها زندگی کردند، ساکنان محل سیلک بودند و این مربوط به ۵۵۰۰ سال پیش است.
این مکان تا قبل از سال ۱۳۱۰ در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بوده و آثار تپه سیلک پیدا نشده بود.
چگونگی کشف تپه سیلک کاشان
حدود سال ۱۳۸۰ جاری شدن سیلی در زمینهای کشاورزی کاشان، تمدنی بزرگ و چندهزار ساله را نمایان کرد. مردم برای یافتن اشیای عتیقه به این محل رفتند، وسایلی پیدا کردند و آن را فروختند. با این کار دو آسیب به این مکان وارد شد؛ اول اینکه کندن زمین باعث شد این مکان از شکل باقی ماندهی خود فاصلهی زیادی بگیرد و دوم اینکه سفالینههای با ارزش این منطقه به دست دلالان و نهایتاً غربیها افتاد و این موضوع باعث از دست رفتن بخش مهمی از این تمدن شد. «رومن گیرشمن» باستانشناس موزهی لوور فرانسه با هدف شناخت و شاید نجات تمدنی که به همهی مردم جهان تعلق داشت، به ایران آمد و با همکاری آندره گودار فرانسوی که مدیر موزهی ملی ایران بود توانست به کاوش در این مکان ادامه داد.
متأسفانه پس از این کار هم توجهی به این منطقه نشد و اتفاقات طبیعی و بی توجهی و آسیبهای مسئولان این منطقه باز هم تخریب شد.
کارایی تپه سیلک
تپه سیلک در واقع تمدنی بوده و از دو تپهی شمالی و جنوبی که در فاصلهی ۶۰۰ متری یکدیگر قرار دارند و دو گورستان تشکیل شدهاست. برخی معتقدند آنچه از این تمدن باقی مانده، زیگورات یا نیایشگاه این تمدن بوده است. که البته این نظریه توسط بسیاری از پژوهشگران دیگر رد شده است. آنها معتقدند در هر زمان و در هر تمدن، قسمتی به قسمت قبل اضافه شده؛ بخش اضافه شده میتوانسته روی بخش قبلی یا در کنار آن باشد.
زندگی مردم سیلک
با توجه به وسایلی که در تپه سیلک پیدا شده میتوان این مکان را یکی از صنعتیترین شهرهای آن دوران دانست؛
- پیدا شدن بقایای دوکهای ریسندگی و بافندگی نشان از وجود این صنعت در این شهر دارد.
- یافتن کورههای ذوب آهن نشان میدهد که مردم با ذوب کردن آهن برای خود وسایلی میساختهاند.
- وجود چرخ سفالگری و همچنین ظروف سفالی نیز نشانگر وجود سفالگری در این مکان است.
- همچنین وجود استخوان گاو و گوسفند نشان دهندهی وجود دامپروری در سیلک است.
- مردم این منطقه کمکم به تزئینات گرایش پیدا میکنند. علاوه بر آنکه خانههای خود را با اکسید آهن تزئین میکردند، برای خود جواهرآلاتی از جنس فلز یا استخوان میساختند.
مُردگی مردم سیلک
- مردم سیلک ابتدا مردگان خود را بهصورت جمع شده (چمپاتمه) دفن میکردند. آنها بدن مردگان را با قشر نازکی از محلول گل اخرا پوشش میدادند و به همراه هدایایی در زیر منازل خود و عمق پانزده تا بیست متری خاک میکردند.
- حدود ۳۲۰۰ سال پیش مهاجران جدیدی به سیلک رفتند. آنها خاکسپاری مردگان را با استفاده از گورستانهای مجزا انجام میدادند. امروزه تنها ۱۵ قبر از آن زمان باقی مانده است.
- خاکسپاری دورهی بعدی کمی دگرگون شد. آنها چاله گورها را به شکل تپه در میآوردند و برخی از این گورها با سنگهای تراش خورده یا آجرهای بزرگ پوشانده میشد که احتمالا نمایانگر منزلت مردگان بوده است. از این زمان هم حدود ۲۰۰ قبر باقی مانده است.
خانههای تپه سیلک
- پژوهشگران میگویند ساکنان اولیه در کلبههای موقتی زندگی میکردند که آنها را با نی و شاخه میساختند و روی آن را با گل میپوشاندند.
- سپس خانهها را با دیوارهای چینهای کوتاه ساختند.
- در دورهی بعدی خانهها را با خشت ساختند.
- به حدود ۵۰۰۰ سال پیش دورهی آغاز نگارش یا آغاز دورهی شهرنشینی گفته میشود. مهمترین تحول فرهنگی این دوره پیدایش خط و نگارش به صورت اولیه است. در این دوره تجارت و بازرگانی رونق پیدا کرده است.
پیشنهادات ایران تراول
ایران تراول به کسانی که به تاریخ علاقه دارند توصیه میکند حتماً به این مکان بروند و با گرفتن یک راهنما، به عمق تاریخ تپه سیلک پی ببرند.
زمان احتمالی بازدید این منطقه دو ساعت است. با توجه به نزدیکی تپه سیلک به مکانهای گردشگری دیگر میتواند طوری برنامهریزی کنید که در ادامهی راه از بقعهی امامزاده شازده ابراهیم و سپس باغ فین بازدید کنید.
بازدید از موزهی این منطقه را از یاد نبرید.
بازدید از تپه سیلک کاشان
نشانی: استان اصفهان، چهار کیلومتری جنوب غرب کاشان، کنار روستای دیزچه (جادهی کاشان به فین)
بلیط ورودی: ۲۵۰۰ تومان
بلیط گردشگران خارجی: ۱۵۰۰۰ تومان
هزینهی گرفتن راهنما: ۱۰۰۰۰ تومان
زمان بازدید: ۹ الی ۱۸۳۰ در نیمه شش ماه اول – ۹ الی ۱۶۳۰ در شش ماه دوم