مجموعه وکیل شیراز

تقریبا می‌توان گفت، بخش اعظمی از بناهای تاریخی شیراز را، مجموعه وکیل شیراز تشکیل داده است که شامل بازار، مسجد و حمام وکیل است. قبل از پرداختن به این بخش‌ها، بهتر است تاریخچه ای مختصر از بانی ساخت آن را بدانیم. با ایران تراول همراه باشید.

کریم‌خان‌زند از سلاطین ایرانی بود و چون پایتختش شهر شیراز بود، در این شهر بناهای زیادی ساخت که به بناهای وکیل معروف است. مجموعه وکیل مجموعه مانند سایر مجموعه های ایران مثل مجموعه علی قلی آقا یا مجموعه گنجعلی خان شامل مسجد، بازار، حمام، آب انبار و سایر عناصر محله های قدیمی ایران بوده است که در محله درب شاهزاده شیراز واقع شده‌اند. 

حمام وکیل شیراز

این بنا در دوره زندیه به‌ دست کریم‌خان‌زند ساخته شد. این حمام در کانون شهر شیراز و نزدیک دیگر بناهای زمان زندیان، همچون بازار وکیل و مسجد وکیل، جای دارد. بخشی به‌ نام شاه‌نشین، از بخش‌های دیدنی این حمام  است که ویژه شاه بوده‌ است.

این بنا، در غرب مسجد وکیل، از پیشرفته‌ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده‌ است. برای نمونه، ورودی حمام کوچک است و با شیبی ملایم به هشتی ورودی، که پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد، می‌رسد.

ورودی به رختکن، زاویه‌دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده‌ که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود. سربینه حمام یک هشت ضلعی منظم است و هشت ستون یک پارچه سنگی در وسط سقف گنبدی قرار گرفته‌اند.

گرم‌خانه با سنگ‌فرش پوشیده شده‌، اما جالب توجه این که در زیر این سنگ‌فرش دالان‌های کم‌عرض و باریکی ساخته شده که هوای گرم و بخار آب در آن جریان می‌یافته‌ است تا کف حمام زودتر گرم شود. در جنوب گرم‌خانه، خزینه قرار دارد که دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب داشته‌ است. در دو طرف محوطه گرم‌خانه، دو شاه‌نشین و در دو طرف خزینه دو حاکم‌نشین ساخته شده‌ است.

در وسط هر حاکم‌نشین نیز حوضی از سنگ مرمر دیده می‌شود. در زیر گنبد نقوش آهک‌بری زیبایی است که داستان‌های آنها از مذهب، سنت، علائق و رویاهای مردم این دیار سرچشمه می‌گیرد.امروزه این حمام، به شکل موزه درآمده است.

بازار وکیل شیراز

بازار وکیل را به عنوان یکی از مراکز‌خرید شیراز معرفی کرده بودیم.اما توضیحات دقیق‌تر در مورد این بنا را در این مطلب خواهید خواند.

بازار وکیل شهر شیراز یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران است که در مرکز کنونی شهر جای خوش کرده است.بازار طویل خوش طرحی که از بهترین آثار کریم‌خان‌زند است و هنوز تقریباً سالم و پابرجای در شیراز باقیمانده، به نام بازار وکیل مشهور است و تصور می‌شود شهریار زند پس از ملاحظه بازار قدیمی لار -از آثار زمان شاه‌عباس- طرح آن را در شیراز ریخته‌ باشد.

تمام کارهای بازرگانی، خرید و فروش کالاهای داخلی و خارجی و … همگی در حجره‌های این بازار انجام می‌گرفته و در واقع بازار وکیل مانند قلب واقعی شیراز بوده و تمام امور بازرگانی در آنجا به جریان می‌افتاده‌ است.

این بازار از نزدیکی دروازه اصفهان  و تا ورودی بازارهای قدیم امتداد دارد و مشتمل بر حجره‌هایی با سکوی پهن در طرفین و ۷۴ دهانه طاق‌های بلند و خوش تناسب بوده‌ است و چهار سوق بلندی در میان آن قرار داشته که بازارهای فرعی، غربی و شرقی آنرا قطع می‌کرده است.  این بازارها از گچ، آجر و آهک؛ روی پایه‌هایی از تخته سنگ‌های تراشیده ساخته شده است.

مسجد وکیل شیراز

مسجد وکیل شیراز در مجموعه بناهای زندیه، در کنار بازار وکیل و حمام وکیل در مرکز این شهر قرار دارد.

این بنا یکی از بناهای زیبا و بسیار مستحکم دوره زندیه است که از لحاظ هنری و معماری اهمیت زیادی دارد. این مسجد که به دستور کریم خان زند ساخته شده‌ است، دو ایوانی بوده و دارای دو شبستان جنوبی و شرقی است که شبستان جنوبی با ستون‌های سنگی یکپارچه و مارپیچ از شاخصه‌های معماری‌ایرانی و از مناطق دیدنی این مسجد با 48 ستون سنگی یکپارچه است.

مساحت این شبستان در حدود ۵ هزار متر مربع است و منبر چهارده پله‌ای یکپارچه از سنگ مرمر از زیبائی‌های قسمت شبستان است.گویا به فرمان کریم خان این سنگ از مراغه به شیراز آورده شد. در سمت شمال مسجد، طاق بلند و مهمی ساخته شده که به طاق مروارید معروف است و در دور این طاق با قلم درشت و خط ثلث عالی یکی از سوره‌های قرآن به صورت هلالی نوشته شده‌ است.

این مسجد بر طبق بافت معماری سنتی این مرز و بوم در یک مجموعه اجتماعی قرار گرفته و هماهنگی زیبایی را در پیوند دین و دنیا، به وجود آورده‌ است. کاشی کاری صحن و ایوان‌های شمالی و جنوبی نیز بسیار زیبا و از انواع هفت‌رنگ و معرق است. 

ایران‌تراول پیشنهاد می‌کند، دیدار از این مجموعه‌ی‌تاریخی را در لیست گردشگری خود قرار دهید و از تماشای شکوه هنر و معماری سنتی ایران، لذت ببرید.