آیین‌های نوروزی | چهارشنبه سوری تا سیزده به در

عید نوروز آغاز سال نوی ایرانی و یکی از مهم‌ترین رسوم ایرانیان است که هر سال از یکم فروردین تا سیزده فروردین ماه برگزار می‌شود. نوروز به در فارسی به معنای روز نو است. آیین‌های نوروزی از پیش از سال نو آغاز شده و تا پایان تعطیلات و گاهی کمی دیرتر ادامه دارد. عید نوروز برای ایرانیان اهمیت بسیاری دارد و به همین دلیل بیشتر مردم سعی می‌کنند به جزئیات این آیین‌های نوروزی نیز توجه داشته و آن را انجام دهند. در وبسایت ایران تراول به بررسی تعدادی از مهم‌ترین این آیین‌های نوروزی می‌پردازیم.

چهارشنبه سوری

چهارشنبه سوری یکی از آیین‌های نوروزی است که پیش از عید نوروز برگزار می‌شود. جشنی که در غروبِ سه‌شنبه، شبِ پیش از آخرین چهارشنبه‌ی ماه اسفند، آخرین ماه سال برگزار می‌شود. در این مراسم اعضای خانواده و فامیل یا دوستان در پارک‌ها یا حیاط خانه‌ها دور هم جمع می‌شوند، آتش روشن می‌کنند و از روی آن می‌پرند. در کنار این مراسم، در بعضی شهرها رسوم متفاوتی هم اجرا می‎‌شوند.

رسوم جانبی چهارشنبه سوری

مثلاً در بعضی شهرها مثل تبریز، مردم به بازار می‌روند که با چراغ و شمع، به‌ زیبایی چراغانی شده‌است. هر خانواده یک آینه، دانه‌های اسفند، و یک کوزه برای سال نو خریداری می‌کنند.

در بعضی شهرها دختران و پسران جوان، پارچه‌ای روی سر خود می‌کشند تا شناخته نشوند و به در خانه‌ی دوستان و همسایه‌ها خود می‌روند و با قاشقی فلزی به کاسه‌ای فلزی ضربه می‌زنند. صاحبخانه از این صدا به در خانه آمده و در کاسه‌های آنان آجیل چهارشنبه‌سوری، شیرینی، شکلات، نقل و پول می‌ریزد.

خانه تکانی

یکی از بخش های مهم آیین‌های نوروزی خانه تکانی است. خانه تکانی در لغت به معنای تکان دادن خانه است. در این آیین که برای خانم‌های ایرانی بسیار مهم است، تمام خانه: کشوها، کمدها، انباری و اتاق‌ها مرتب می‌شوند و وسایل اضافه دور ریخته می‌شود. دیوارها و زمین را تمیز می‌کنند و فرش و پتوها را می‌شویند. بعضی افراد وسایل خانه‌ی خود را نو می‎کنند یا وسایلی به خانه اضافه می‌کنند. در این آیین که از حدود دو ماه پیش از عید نوروز شروع می‌شود دور از دسترس‌ترین نقاط خانه هم تمیز و مرتب می‌شوند. این آیین نوروزی از این عقیده نشأت گرفته که در گذشته گمان می‌رفت که فروهرها سالی یک بار در آستانه فروردین ماه که ماه فروهرها است، در رستاخیزی به خانه بازمی‌گردند و اگر خانه را پاکیزه و آراسته ببینند شاد شده و برای برکت خانه و شادکامی خانواده دعا می‌کنند.

خرید لباس

از آیین‌های نوروزی که طرفداران بسیاری دارد، خرید لباس نو است. حدود دو ماه مانده به عید نوروز مردم به بازار رفته و برای همه‌ی اعضای خانواده لباس نو می‌خرند. این زمان مردم برای نو شدن لباس‌هایشان خوشحالند و کاسب‌ها برای فروش خوبی که دارند.

خرید وسایل پذیرایی

خرید آجیل، شیری و شکلات و میوه، پختن شیرینی‌های محلی و … از آیین‌های نوروزی است.

سفره هفت سین

یکی از مهم‌ترین آیین‌های نوروز و حتی مهم‌ترین آن پهن کردن سفره هفت سین است. یعنی پهن کردن یک سفره و گذاشتن چند شیء که هرکدان سمبلی از چیز خاصی است. سمنو، سبزه، سیر، سیب، سنجد، سکه، سماق. برخی گل سنبل و ساعت هم در سفره می‌گذارند. گذاشتن ماهی قرمز، قرآن و آینه، تخم مرغ رنگ شده و شمع هم مرسوم است.

اجزای سفره هفت سین نماد چه چیزهایی هستند؟

سنجد: نماد سنجیده عمل کردن و نشانه گرایش به عقل است.

سیب: نماد سلامتی و زیبایی است.

سبزه: نشان از تولد دوباره، حیات دوباره و زایش و سبزی است.

سمنو: سمنو نماد قدرت و سمبل خیر و برکت است.

سیر: نشان از تندرستی و میکروب زدایی دارد و برای رعایت حدود و مرزها سر سفره گذاشته می شود. سیر نماد مناعت طبع شناخته می شود؛ یعنی انسان همواره باید مناعت طبع پیشه کند.

سرکه : سرکه، نماد تسلیم فرمان خدا بودن و رضایت از کار اوست.

سماق: سماق که رنگ طلوع آفتاب است؛ سمبل صبر و بردباری است و مظهر طلوع و آغاز دوباره معنی می شود.

سکه: سکه، سین مدرن سفره هفت سین است و جزو هفت سین به حساب نمی آید؛ بعد‌ها به سفره اضافه شده است تا نمادی برای افزایش دارایی باشد.

قرآن کریم: قرآن را به نشانه توکل و توسل به خدای متعال بر سفره قرار می دهند و درخواست بهترین ها را از خالق خویش دارند.

آینه: آینه نماد روشنایی است و حتما باید بالای سفره جای گیرد.

ماهی: نماد زایش، تازگی، شادابی و تکاپو است. که البته امروزه مردم به خاطر رعایت حقوق حیوانات از خرید آن خودداری می‌کنند.

شمع: مظهر فروغ و روشنایی است.

لحظه‌ی تحویل سال

مردم در ساعت خاصی که هرسال متغیر است با خانواده‌ی خود در خانه‌ی بزرگ‌تر‌ها جمع می‌شوند و سر سفره‌ی هفت سین می‌نشیدند و منتظر می‌مانند تا سال نو شود. در این هنگام بعضی مردم دعاهایی می‌خوانند. آغاز سال نو را در تلویزیون با صدای توپ نشان می‌دهند. اعضای خانواده روبوسی می‌کنند و بزرگترها به کوچکترها عیدی می‌دهند. در ادامه توضیح می‌دهیم عیدی چیست.

غذای روز اول عید

مردم در روز اول عید شوید پلو با ماهی یا رشته پلو می‌پزند و در کنار خانواده‌ی خود می‌خورند.

دید و بازدید عید نوروز

در تعطیلات سیزده روزه‌ی عید نوروز مهم‌ترین آیین نوروزی دید و بازدید است که به آن عید دیدنی می‌گویند. در این آیین مردم لباس‌های نوی خود را می‌پوشند و اول به خانه‌ی پدر و مادر خود و سایر بزرگترها می‌روند. بسیاری از افراد با سبزه‌های خود به گورستان و بر سر مزار از دست رفتگان خود می‌روند.

مردم در این آیین به دیدن دورترین آشنایان خود نیز می‌روند تا حداقل سالی یک بار از آنها دیدن کند.

عیدی

عیدی هدیه یا پولی است که بزرگترها به کوچکترها می‌دهند. این آیین که مورد پسند مردم و به خصوص کودکان است در بیشتر خانواده‌ها اجرا می‌شود. مردم پیش از عید به بانک‌ها می‌روند تا پول نو بگیرند و هدیه بدهند. میزان این هدیه بسته به نسبت و شهرها و وضع اقتصادی خانواده‌ها متفاوت است. بعضی از بزرگان عیدی را از لای صفحات قرآن برداشته و به کوچکترها می‌دهند. این کار نمادی برای تبرک و افزایش دارایی در طول سال است.

سیزده به در

در ایران هم عدد سیزده مانند بسیاری از کشورهای دیگر نحس است. مردم روز سیزده فروردین به طبیعت می‌روند تا این نحسی را از خود دور کنند.

در این آیین نوروزی که از پرطرفدارترین آیین‌های نوروزی است، مردم به خانواده‌های خود به صورت دسته جمعی به طبیعت درون شهری و بیرون شهری می‌روند و کمپی کوتاه می‌کنند. در این آیین خانواده‌ها غذا می‌پزند و دور هم می‌خورند. غذای معروف سیزده به در کوکو سبزی و آش رشته است است.

مراسمی جالب این روز گره زدن سبزه است. در این آیین جالب دختران و پسران مجرد سبزه‌های طبیعت را گره می‌زنند. این کار برای آن است که گره از کار ازدواج آنها باز شود و ازدواج کنند.