تهران- ایرناپلاس- مدیرکل تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری سازمان میراث فرهنگی میگوید: توان اصلی صنعت گردشگری کشور روی جذب توریست غربی متمرکز شده که توفیق چندانی هم نداشته است. این در حالی است که از ظرفیت کلان گردشگران شرقی و همسایگانمان غافل شدهایم.
وضعیت فعلی جذب توریست خارجی و مشکلات آن
محمدابراهیم لاریجانی، مدیرکل تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری با بیان اینکه در حال حاضر فعالیت هدفمند دفاتر خدمات مسافرتی گردشگری ایران در حوزه جذب توریست خارجی با محوریت بازارهای اروپایی است، به ایرناپلاس میگوید: نگاه به غرب در گردشگری، محدودیتهای فرهنگی، سیاسی، امنیتی و حتی زیرساختی دارد. ضمن اینکه بهدلیل علایق و سلایق توریست غربی، از نظر زیرساختی نیز صرفاً پنج استان و شهر و کمتر از 20 هتل، آنهم چهار یا پنج ستاره و تنها چهار تا 6 ماه سال در این نگاه، نقش ایفا میکند.
وی ادامه داد: در حالی که برخی از انواع دیگر گردشگری، اساساً این محدودیتها و حساسیتها را با خود به همراه ندارند. البته این محدودیتها ناشی از نوع نگاه سنتی، محدود و پراکنده فعالان و برنامهریزان حوزه گردشگری است که نتیجه فعالیت تورگردانی با این رویکرد، جذب کمتر از یکصد هزار توریست غربی در سال است و هیچ کشور اروپایی و غربی هم در لیست ده کشور اول به لحاظ جذب و ورودی توریست به ایران قرار ندارد.
جایگزینی برای توریست غربی
لاریجانی با بیان اینکه در نگاه به بازار کشورهای همسایه و شرق و پرداختن به انواع دیگر گردشگری در توسعه گردشگری با رویکرد نگاه به شرق، علاوه بر کاهش حساسیتهای فرهنگی، سیاسی، امنیتی، زیرساختهای مورد نیاز نیز تا حد زیادی فراهم است، میگوید: در عین حال همه ایران و اغلب شهرها و حتی روستاها و صدها مرکز اقامتی با سطوح درجهبندی مختلف در تمام طول سال میتواند در این دیدگاه، نقش ایفا کند.
به گفته مدیرکل تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری، در حال حاضر گردشگری ایران، در حالی از کمبود هتل و مراکز اقامتی در مقاصد سنتی همچون تهران، اصفهان، شیراز و برخی شهرهای تاریخی، رنج میبرد که از آن طرف، صدها هتل و مرکز اقامتی در بیش از 25 استان کشور از خالی بودن و نداشتن توریست در رنج و فشار اقتصادیاند.
همین کمبود و تناقض و عدم توزیع مکانی مناسب در سایر ارکان گردشگری، از جمله در حمل و نقل هوایی نیز مشاهده میشود. به نحوی که ظرفیت مسافری و گردشگرپذیری خطوط حمل و نقل هوایی در مسیرهای منتهی به مقاصد سنتی گردشگران ورودی، با کمبود یا فشار مواجه است.
بررسی استراتژی نگاه به شرق در اسناد بالادستی
لاریجانی با بیان اینکه کارهای پراکندهای در اجرا و پرداختن به بازارهای شرقی انجام شده و البته در فعالیتهای دانشگاهی هم در این مورد مطالعات پراکنده و موردی وجود دارد، خاطرنشان میکند: اما نگاه بخش خصوصی و فعالان گردشگری در حوزه ورود توریست به کشور که البته کمتر از 50 دفتر خدمات مسافرتی است، صرفاً بازارهای غربی است و سازمان متولی هم متأثر از این نگاه، اغلب در نمایشگاههای اروپایی شرکت میکند و هرچند پروتکلهای همکاری با اغلب کشورهای شرقی وجود دارد، ولی پیگیری نمیشود.
وی با تأکید براینکه البته در یکی دو سال اخیر سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، برنامهریزی جدیدی را برای توجه به همسایگان و کشورهای شرقی آغاز کرده است، خاطرنشان کرد: برای تغییر رویکرد از غرب به شرق در سطح فراگیر، باید مطالعات گستردهای مبتنیبر تعریف شرق به لحاظ شرق جغرافیایی، شرق فرهنگی، شرق از نظر سیاسی و بازارهای هدف و طرحها، پروژهها و ایدههای مختلف منطبق با اسناد بالادستی انجام شود.
همچنین باید این سیاستها، همخوان با کمیت و کیفیت اجزا و ارکان صنعت گردشگری کشور و همچنین هماهنگ با حساسیتهای فرهنگی اجتماعی و حتی امنیتی انجام شود، ولی بهطور کلی میتوان گفت نگاه به شرق و توریست شرقی سازگارتر و منطبقتر با جاذبهها و کارکردهای گردشگری ایران و زیرساختهای مورد نیاز و ظرفیتهای موجود است.
بهطور مثال، میتوان از گردشگری سلامت، گردشگری پزشکی، گردشگری زیارتی، گردشگری ادبی، طبیعتگردی و سایر انواع گردشگری که در سلیقه و علاقه مردمان مشرقی وجود دارد، بهعنوان برخی از طرح عملیاتی و اجرایی با رویکرد نگاه به شرق در توسعه گردشگری ایران نام برد که در حال حاضر زیرساخت آن نیز فراهم است .
چرا نگاه به شرق اثربخشتر است
به گفته لاریجانی، نگاه به شرق تنها چند استان، هتل و چند ماه محدود سال نیست. بلکه در رویکرد نگاه به شرق، همه شهرها و استانهای کشور و صدها مرکز اقامتی با سطوح مختلف درجهبندی و همه ماههای سال میتوانند مشمول اجرای طرح باشند که این توزیع زمانی و مکانی یک مزیت نسبی و ویژگی ممتاز در توسعه گردشگری با نگاه به شرق محسوب میشود.
وی در توضیح این مطلب میگوید: بهعبارتی، مشکلی که امروزه تورگردانان در جذب توریست اروپایی بهلحاظ زیرساختی دارند، در جذب توریست شرقی نخواهند داشت. ضمن اینکه هزینههای بازاریابی در شرق، کمتر و سهلالوصولتر از غرب است.
از سوی دیگر، در مواردی مانند گردشگری پزشکی، تأثیر گردشگری با نگاه به شرق، برخلاف گردشگری سنتی که از غرب به دنبال توریست است، از فصول پیک و محدودیت زمانی سفر نیز برخوردار نیست و به دلیل هدفی که از این سفر وجود دارد، همه طول سال میتواند فصل پیک گردشگری پزشکی باشد.
این امر میتواند ظرفیت موجود و خالی کشور در صنعت گردشگری مثل هتلهای اغلب استانهای کشور را در مدار بهرهبرداری قرار داده و همه ماههای سال را به فصل پیک تبدیل کند.
مدیرکل تبلیغات و بازاریابی معاونت گردشگری معتقد است نگاه به شرق در بخش گردشگری سبب میشود فعالان بخش خصوصی بهجای رقابت فرسایشی روی بازارهای محدود غربی و مقاصد سنتی ، بازار بزرگتری را پیش روی خود بیابند که بهدلیل نوپا بودن، فرصت حضور و رقابت برای تعداد بیشتری از فعالان گردشگری را فراهم میکند.
این رویکرد سبب میشود بیش از 4000 دفتر خدمات مسافرتی و سایر بخشهای صنعت گردشگری ایران با دهها هزار نفر نیروی انسانی جوان و تحصیل کرده، (که بنا به دلایل مختلف توان رقابت با 50 دفتر خدمات مسافرتی فعال در حوزه ورود گردشگران خارجی (غربی) را ندارند) به صادرات نامرئی و ارزآوری حاصل از ورود توریست شرقی هدایت شوند.
وی متذکر میشود: اغلب کارشناسان اقتصادی، سیاسی و کارشناسان همکاریهای منطقهای، تبادلات فرهنگی و اقتصادی با کشورهای شرق، منطقه و همسایه را کمریسکتر و سهلالوصولتر تحلیل میکنند، چون پروتکلهای همکاری دولتهای منطقه با ایران بهمراتب بیشتر و گستردهتر از همکاری ما با کشورهای غربی است.
لاریجانی با بیان اینکه سیاسیون، دیپلماتها و فعالان اقتصادی کشور در تبادلات منطقهای برخلاف تبادل با غرب، دست بالا را دارند متذکر میشود: طرحهای توسعهای در گردشگری با نگاه به کشورهای همسایه، بهویژه بازارهای شرقی از جمله طرحهای هوشمندانه، فنی، حساب شده و با قابلیتهای اجرایی و اقتصادی مناسب بهخصوص منطبق بر اصول و مفاهیم اقتصاد مقاومتی و مکمل اقتصاد کشور است.
به گفته وی، با توجه به مزیتهای موجود در گردشگری شرقی، وظیفه دولت است که از نظر بسترسازی و سیاستگذاری، بازارها را بزرگ و بخش خصوصی را هدایت کند تا به این بازاری که سالها از آن غفلت کردهایم بهطور هدفمند وارد شوند. البته این امر یک پوستاندازی در تفکر مدیران دستگاه دولتی متولی گردشگری و یک تحول در بخش خصوصی و انجمنها و صنوف و تشکلهای گردشگری را میطلبد.
منبع : خبرگزاری ایرنا