باغ موزه نگارستان یکی از مکان‌های زیبا و تاریخی تهران برای گردشگری می‌باشد. سرسبزی باغ و همچنین معماری زیبا و چشم نوازش و قدمت تاریخی باغ این مکان را به یکی از مکان‌های جذاب برای گردشگران ایرانی و خارجی تبدیل کرده است. در این مقاله به توضیح کامل باغ موزه نگارستان پرداخته‌ایم، پس تا انتها با ما همراه باشید.
باغ موزه نگارستان
باغ موزه نگارستان ازجمله بناهای تاریخی در تهران است که در سال 1222 هجری قمری (1807 میلادی) به دستور فتحعلی شاه قاجار برای اقامتگاه تابستانی شاه ساخته شد. بنای باغ موزه به سبک کلاه‌فرنگی ساخته‌شده است.این بنا دارای دو عمارت عالی به نام‌های دلگشا و تالار قلمدان می‌باشد. اتاق‌هایی با درهای چوبی و دو تالار بزرگ در طرفین ساختمان مرکزی این باغ واقع‌شده‌اند.
این باغ دارای مساحتی حدود 600 متر زیربنا، 64 اتاق، چهار تالار و کتابخانه با چهار سالن می‌باشد. تالارهای این بنا با آینه‌کاری‌های بسیار زیبا، نقوش طلایی و چلچراغ‌های باارزش تزیین شده‌اند.
در داخل باغ موزه نگارستان، مجموعه‌های مختلفی برای بازدیدکنندگان وجود دارد. موزه مکتب کمال‌الملک که مجموعه‌ای از مهم‌ترین آثار شاگردان نسل اول و نسل دوم کمال‌الملک است، و مجموعه نقاشی‌های علی اسفرجانی و معرق‌کاری‌هایش و البته مجموعه ملک‌الشعرای بهار که شامل تندیس و کتاب‌ها و دست‌نوشته‌هایش می‌باشد. همچنین مجموعه مردم‌نگاری دکتر روح‌الامینی و مجموعه مجسمه مینیاتورهای جهانگیر ارجمند و تندیس فردوسی، ازجمله بخش‌های مختلف موزه را شامل می‌شوند که بازدیدکنندگان می‌توانند تمام این بخش‌ها را در دل این عمارت زیبا تماشا کنند.
چرا به این باغ موزه نگارستان می‌گویند؟
به این دلیل که دریکی از اتاق‌های عمارت تعداد زیادی تابلو نقاشی که اغلب پرتره هم بودند به نمایش درآمده بود، این باغ موزه را نگارستان نام‌گذاری کردند. این نقاشی‌ها توسط هنرمندانی چون میرزا جانی نقاش، میرزا بابا نقاش و عبدالله خان نقاش‌باشی، کشیده شده است.
امروزه تنها قسمت کوچکی از باغ و ساختمان کاخ به‌جامانده است و در زمین آن، ساختمان‌هایی ازجمله دانشسرای عالی سابق، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بنا شده است.
باغ موزه نگارستان دقیقا کجاست؟
این باغ موزه در میدان بهارستان، پشت مترو بهارستان، خیابان دانشسرا، ابتدای خیابان شهید گودرزی (علایی سابق)، واقع‌شده است.
ورودی باغ موزه نگارستان 2500 تومان است و در تمام روزهای هفته به‌جز دوشنبه‌ها از ساعت 9 صبح تا 19 امکان بازدید از موزه فراهم است. ساعت بازدید از محوطه باغ و رستورانش، از ساعت 9 صبح تا 22 می‌باشد.
تاریخچه باغ موزه نگارستان
فتحعلی شاه قاجار در سال 1222 هجری قمری دستور ساخت این باغ را برای استراحت در ایام تابستان داد. فتحعلی شاه قاجار به این باغ علاقه زیادی نشان می‌داد.
در 1284 قمری که ناصرالدین‌شاه بر گستره‌ی شهر تهران افزود، این بنا در حصار جدید قرار گرفت. پس از ساخت کاخ صاحب قرانیه و سلطنت آباد، این باغ در اختیار نهادهای حکومتی قرار گرفت.
در سال 1304 هجری قمری، این باغ به مدت یک سال به وزارت عدلیه اختصاص یافت. در زمان مظفرالدین شاه قاجار، وی پس از سفرش به فرنگ و مدرسه فلاحت امپراتوری در مسکو را بازدید کرد. پس از بازگشت از سفر اولین مدرسه فلاحت ایران با استخدام یک بلژیکی در این باغ تأسیس کرد. مدتی بعد در بناهای جنوبی باغ، مدرسه مستظرفه به ریاست کمال‌الملک تأسیس شد.
باگذشت زمان به دلیل اینکه این باغ دیگر جزء بناهای سلطنتی نبود، رو به ویرانی رفت تا در سال 1307 هجری خورشیدی، وزارت معارف در این محل سه بنای بزرگ ساخت و به دارالمعلمین عالی اختصاص داد.
باغ نگارستان به دست سید علی‌اکبر باغبان طراحی شد. دبیرستان علمیه تا سال 1311 هجری خورشیدی در یکی از این سه بنای تازه تأسیس شده دایر بود. سال 1311 هجری خورشیدی با تأسیس دانشسرای عالی تمام بناها به این دانشسرا اختصاص یافت.
1315 هجری خورشیدی کتابخانه باغ با معاونت پروین اعتصامی ساخته شد. در سال 1335، موسسه لغت‌نامه دهخدا، کلاس‌های زبان‌های خارجی، جغرافیا و کلاس‌های عمومی دانشکده ادبیات تأسیس شد. در سال 1337، موسسه تحقیقات اجتماعی در این مکان شروع به فعالیت کرد.
اعتراض به واگذاری و تخریب بنا
از 1341 تا 1370 هجری خورشیدی، دانشکده علوم اجتماعی در این مکان دایر بود و پس از انتقال دانشکده، زمانی که در 1371 قصد واگذاری و تخریب بنا را داشتند؛ دکتر روح‌الامینی مقاله‌ای تحت عنوان حسب‌حال در روزنامه اطلاعات را نوشت و به واگذاری و تخریب بنا اعتراض کرد. به همین دلیل این بنا حدود دو سال متروکه بود تا اینکه در سال 1374 دکتر حسن حبیبی، معاون اول رئیس‌جمهور وقت، از این مکان دیدن کرد و مهندس دانشور را که یکی از کارشناسان میراث فرهنگی بود را برای تهیه نقشه و بازسازی باغ معرفی کرد. او نیز نقشه اولیه را به دست آورد و تغییرات انجام‌شده را اصلاح نمود.
وقایع مهم در باغ موزه نگارستان
در این باغ اتفاقات تاریخی متعددی رخ داده است که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از :
- محمدشاه قاجار در باغ نگارستان بر روی تخت طاووس تاج‌گذاری کرد.
- میرزا ابوالقاسم قائم‌مقام، وزیر محمدشاه قاجار، در ماه صفر 1251 هجری قمری، در زیرزمین عمارت دلگشا این باغ به قتل رسیدند.
- نخستین مدرسه فلاحت در زمان مظفرالدین شاه در سال 1318 هجری قمری(1279 هجری خورشیدی) در این باغ موزه تأسیس شد.
- مدرسه صنایع مستظرفه در زمان وزارت ابراهیم حکیم الملک، با ریاست کمال‌الملک در سال 1329 هجری قمری (1295 هجری خورشیدی) در عمارت حوض‌خانه این باغ تأسیس شد.
- این باغ موزه در 1304 هجری خورشیدی به‌عنوان وزارت عدلیه نامیده شد.
- این بنا در 1307 هجری خورشیدی به‌عنوان محل دائمی دارالمعلمین و دانشسرای عالی در نظر گرفته شد. و به همین علت دو دانشکده مهم ادبیات و علوم اجتماعی در این باغ تشکیل شد.
- اولین فرهنگستان ایران در سال 1314 هجری خورشیدی در اتاق شورای دانشسرا واقع در این باغ موزه، شکل گرفت.
- سال 1337 هجری خورشیدی باغ موزه نگارستان به موسسه‌ی تحقیقات اجتماعی واگذار شد. در همین سال پژوهشکده فرهنگ و هنر در باغ نگارستان مستقر شد و در سال 1381 این پژوهشکده به موسسه‌ی پژوهشی فرهنگ و هنر تغییر نام داد.
خلاصه مطلب
باغ موزه نگارستان یکی از زیباترین باغ‌های تهران به شمار می‌رود، درختان سربه فلک کشیده این باغ، صدای زیبای پرندگان، آبره‌هایی که از وسط باغ می‌گذرد، این باغ را برای بازدیدکنندگان پر از آرامش می‌کند. لذا توصیه می‌شود در صورت امکان حتما از این بنای زیبا، سر بزنید.
