کانادا از نظر جمعیتی در رده سی و هفتم کشورهای جهان قرار دارد و با 38 میلیون کانادایی در سال 2021 بالغ بر 0.5 درصد جمعیت جهان را به خود اختصاص می‌دهد. اما با توجه به این که کانادا چهارمین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت خشکی و دومین کشور بزرگ جهان از نظر مساحت کلی است، بخش عمده این کشور بسیار کم‌جمعیت است و اکثر جمعیت آن در جنوب مدار 55 درجه شمالی و بیش از نیمی از کانادایی‌ها فقط در دو استان اونتاریو و کبک زندگی می‌کنند. اگرچه تراکم جمعیت کانادا پایین است، تراکم جمعیت در بسیاری از ناحیه‌های جنوبی مانند منطقه کبک سیتی ـ ویندزور یشتر از چند شهر اروپایی است. تورنتو، مونترآل، ونکوور، کلگری، ادمنوتون و اتاوا پرجمعیت‌ترین مراکز کانادا هستند و فقط جمعیت این شش شهر بیشتر از یک میلیون نفر است.
شمال کانادا منطقه بزرگی است که در حال حاضر قابل کشت نیست و به همین دلیل نمی‌تواند زندگی جمعیت فراوانی را تأمین کند؛ بزرگی این منطقه ظرفیت تحمل کانادا را به شدت پایین آورده است. تراکم جمعیت کانادا در سال 2016 معادل 3.92 نفر در هر کیلومترمربع بود؛ حال آن‌که تراکم جمعیت روسیه در همان سال 8.4 نفر در هر کیلومتر مربع بود.
در این مقاله که به کوشش همکاران ما در ویزا موندیال گردآوری شده است میخواهیم دلایل اصرار کانادا به افزایش جمعیت از طریق مهاجرت را با هم بررسی کنیم.
رشد تاریخی جمعیت کانادا مقوله پیچیده‌ای است که عوامل بسیاری از جمله جمعیت بومی، گستردگی قلمرو و مهاجرت انسان‌ها بر آن اثر گذاشته است. از آن‌جا که کانادا یکی از کشورهای دنیای جدید است، مهاجرت همواره مهم‌ترین عامل تأثیرگذار بر رشد جمعیت کانادا بوده است و خواهد بود. اداره آمار کانادا کل جمعیت این کشور را در سال 2016، بالغ بر 728,151,35 نفر سرشماری کرد که نسبت به سرشماری سال 2011 حدوداً 5.0 درصد افزایش داشت. جمعیت کانادا در بازه زمانی 1990 ـ 2008 حدوداً 5.6 میلیون نفر اضافه شد که معادل 20.4 درصد رشد کل جمعیت این کشور است.
به نظر مارک وایزمن از شرکت بلک راک، رشد جمعیت لازمه شکوفایی و توسعه کانادا در قرن بیست و یکم است.
وایزمن، مدیرعامل سابق Canada Pension Plan Investment Board و سرپرست فعلی سرمایه‌‌گذاری‌های فعال جهانی در بلک راک در مصاحبه خود با خبرنگار بلومبرگ گفت: «براساس داده‌های جمعیت‌شناختی امروز کانادا، جمعیت 37 میلیونی فعلی کانادا با همین روند تا سال 2050 به 50 میلیون خواهد رسید و پس از آن رشد جمعیتمان متوقف خواهد شد. هم‌اکنون باید این روند را افزایش دهیم. اگر رشد جمعیتمان متوقف شود، اقتصادمان هم کوچک‌تر خواهد شد، آن‌گاه اهمیتمان در جهان هم کمتر خواهد شد، چرا که بقیه کشورها در اطرافمان رشد خواهند کرد.»
وایزمن در کنار بزرگانی چون سفیر کانادا در چین، دومینیک بارتون و رئیس شورای تجاری کانادا، گلدی هایدر یکی از رهبران مؤسسه Century Initiative است که متمرکز بر اهداف اقتصادی بلندمدت کانادا است. در گزارش منتشر شده توسط این مؤسسه هدفی جمعیتی برای کانادا ذکر شده است که براساس آن جمعیت کانادا باید تا سال 2100 به 100 میلیون تن برسد.
چرا 100 میلیون؟
در گزارش مؤسسه Century Initiative تصویری از جهان در سال 2100 رسم شده است. جمعیت جهان که اکثر آن را آسیایی‌ها و آفریقایی‌ها تشکیل می‌دهند، تا سال 2100 به 11.2 میلیارد نفر خواهد رسید. ایالات متحده امریکا یکی از ده کشوری است که بیشترین سرعت رشد جمعیت را دارد و جمعیت آن بالغ بر 450 میلیون نفر تخمین زده میشود.
جمعیت کانادا در این آینده خیالی حدوداً 49.7 میلیون نفر است و کانادا با این جمعیت در رده چهل و هشتم کشورهای جهان قرار می‌گیرد که سقوطی ده پله‌ای نسبت به رده سی و هشتم به شمار می‌آید. نرخ ناباروری همچنان در حدی نیست که به میزان جایگزینی 2.1 نوزاد به ازای هر زن نزدیک شود و نرخ مهاجرت نیز تغییری نکرده است. کانادای 2100 جمعیت مسنی دارد و رشد اقتصادی آن به نصف پنجاه سال گذشته تقلیل یافته است.
در سناریویی دیگر کانادایی با 100 میلیون جمعیت به تصویر کشیده شده است.کانادای صد میلیونی بیست و هفتمین کشور پرجمعیت جهان است و اقتصاد آن یک واحد درصد سریع‌تر با رشد 2.6 درصدی در تولید ناخالص داخلی (GDP) سالانه در حال رشد است.
کانادا در این نسخه جمعیت جوان‌تری دارد که به معنای بزرگ‌تر شدن پایگاه نیروی کار و پرداخت کنندگان مالیات است. وقتی تعداد پرداخت کنندگان مالیات بیشتر باشد، طبعاً پول مالیات بیشتری برای برنامه‌های اجتماعی و زیرساخت‌ها در دسترس خواهد بود.
کارفرمایان بازار داخلی گسترده‌ای سرشار از نیروهای مستعد خواهند شد که می‌توانند با همکاری آنان دست به نوآوری بزنند. دسترسی کسب و کارها به سرمایه و بازارهای بین‌المللی نیز بهبود یافته است.
همچنین مؤسسه Century Initiative پیش‌بینی می‌کند که افزایش تراکم جمعیت شهرها دسترسی به زیرساخت‌های مسکن و حمل و نقل دوستدار محیط زیست را بالاتر می‌برد. بخش فرهنگی نیز پویا و سرزنده و قرین موفقیت تجاری خواهد شد. ازاین گذشته جمعیت صدمیلیونی کانادا باعث میشود که کانادا همچنان در زمره کشورهای قدرتمند جهان باقی بماند.
مهاجرت راه‌حلی برای افزایش جمعیت کانادا علی‌رغم کاهش نرخ جهانی زاد و ولد
براساس نتایج یک پژوهش جدید، کانادا برای آن که بتواند مزیت رقابتی خود را در اقتصاد جهانی در پایان قرن حفظ کند، باید مهاجرت را جزء اولویت‌های خود قرار دهد.
در مقاله منتشر شده در نشریه لنست پیش‌بینی شده است که جمعیت جهان در اواخر قرن بیست و یکم رو به کاهش خواهد گذاشت. در این مقاله گفته شده است که جمعیت جهان در سال 2064 به بیشترین حد خود با 9.73 میلیارد نفر خواهد رسید و پس از آن رو به کاهش خواهد گذاشت تا در سال 2100 به 8.79 میلیارد نفر برسد.
پژوهشگران مطالعه فوق انتظار دارند که جمعیت کانادا در سال 2078 با 45.2 میلیون نفر به بیشترین حد برسد و سپس با روندی کاهشی به 44.1 میلیون نفر در سال 2100 برسد. البته این اعداد و رقم بسیار محافظه‌کارانه‌تر از پیش‌بینی‌های هیأت کنفرانس 2018 کانادا است که اعلام کردند جمعیت کانادا در صورتی تا سال 2040 به 45 میلیون می‌رسد که میزان مهاجرت هر سال به یک درصد جمعیت کشور برسد؛ همچنین این هیأت اعلام کرد که رشد جمعیت کانادا تا سال 2030 کاملاً به مهاجرت بستگی خواهد داشت.
بخش اعظم رشد جمعیت کانادا هم‌اکنون تابعی از مهاجرت است. حدود 82 درصد رشد جمعیت کانادا در سال 2019 از ورود مهاجران بود و فقط حدود 18 درصد ناشی از تولد نوزادان بود ـ عددی که براساس آمار کانادا هر سال کمتر از سال پیش میشود.
پژوهشگران لنست معتقداند که «در کشورهای پردرآمدی که نرخ باروری‌شان کمتر از میزان جایگزینی است، اتخاذ سیاست‌های مهاجرتی آزادی‌خواهانه فوری‌ترین راه‌حل برای رشد جمعیت است.»
کانادا در کنار ترکیه و سوئد بالاترین نرخ مهاجرت خالص را داشته است. اگر استقبال کانادا از مهاجران ادامه داشته باشد، آیا مطابق با پژوهش‌های انجام شده، رشد مداوم جمعیت و افزایش نیروی کار رشد اقتصادی را نیز به همراه خواهد داشت؟
انتظار می‌رود که کانادا تا سال 2030 جای روسیه را به عنوان دهمین اقتصاد بزرگ دنیا بگیرد و این رتبه را تا پایان قرن حفظ کند. از‌آن‌جا که پیش‌بینی میشود کانادا GDP بالایی در قرن بعدی داشته باشد، انتظار می‌رود که این کشور بتواند قدرت ژئوپلیتیک خود را از طریق تأمین جمعیت در سن کار از راه مهاجرت حفظ کند.
راهبرد بهینه برای رشد اقتصادی، ثبات مالی و امنیت ژئوپلیتیک در چنین جوامعی مهاجرت آزادی‌خواهانه با جذب مؤثر است.
پژوهشگران در پایان به این نتیجه می‌رسند که پس از شروع شدن کاهش جمعیت احتمال دارد که این روند تا پایان قرن متوقف نشود. بااین‌‌حال انتظار می‌رود کانادا یکی از کشورهایی باشد که بتواند جمعیت خود را از طریق سیاست‌گذاری‌های آزادی‌خواهانه مهاجرتی و سیاست‌گذاری‌های اجتماعی‌ای حفظ کند که از کار بانوان بیشتر حمایت می‌کند و کنترل بیشتری بر حق تولیدمثل دارد. به‌این‌ترتیب احتمالاً تولید ناخالص داخلی کلی کانادا بیشتر خواهد شد و کشور از مزایای اجتماعی، اقتصادی و ژئوپلیتیک حاصل از داشتن جمعیت پایدار در سن کار برخوردار خواهد شد.
قرعه‌کشی اکسپرس انتری با هدف جذب متقاضیان داخلی
یکی از روش‌هایی که کانادا مدتی است برای دستیابی به هدف جمعیتی خود بر روی آن کار می‌کند، دعوت کردن خیل عظیمی از متقاضیان مهاجرت به کانادا از روش اکسپرس انتری است، این افراد در دوران همه‌گیری کرونا در حال زندگی در کانادا هستند. کانادا قرعه‌کشی‌های اکسپرس انتری را از آغاز سال تاکنون تقریباً هر دو هفته یکبار برگزار کرده است و فقط آن دسته از متقاضیان داخلی حق شرکت در این قرعه‌کشی‌ها را دارند که شرایط لازم را برای کلاس تجربه کانادایی (CEC) دارند یا پیش از این در برنامه مهاجرت استانی (PNP) واجد شرایط شناخته شده‌اند. اکسپرس انتری روش اصلی کانادا برای استقبال از مهاجران کلاس اقتصادی است، چرا که بیش از یک‌چهارم درخواست‌های سالانه پذیرش تازه‌واردان از نوع اکسپرس انتری است.
کانادا در سیزدهم فوریه از تمام متقاضیان واجد شرایط CEC از گروه اکسپرس انتری، یعنی 27332 تن، دعوت به عمل آورد. این تعداد تاکنون بزرگ‌ترین و تاریخی‌ترین قرعه‌کشی از زمان آغاز اکسپرس انتری در ژانویه 2015 بوده است که حد نصاب امتیاز مورد نیاز برای شرکت در این برنامه اکسپرس انتری را به شدت کاهش داد. پیش از این بیشترین تعداد متقاضیانی که IRCC (اداره مهاجرت، پناهندگی و شهروندی کانادا) به طور هم‌زمان از آنها دعوت کرده بود، فقط پنج هزار نفر بود. اداره مهاجرت این قرعه‌کشی گسترده را تلاشی در راستای کمک کردن به تعداد بیشتری از مهاجران شاغل در کانادا برای گرفتن اقامت دائم توصیف کرده است. حدود 90 درصد از متقاضیان CEC در حال حاضر در کانادا هستند، بنابراین محدودیت‌های مسافرتی تأثیری بر آنان ندارد و مانند متقاضیان خارجی برای جمع‌آوری اسناد و مدارک دچار مشکل و دردسر نمی‌شوند.
