آرامگاه استر و مردخای در همدان | دومین مکان مقدس یهودیان جهان

در مرکز شهر همدان، پایتخت گردشگری آسیا در سال 2018 و یکی از اصلی ترین محله‌های آن آرامگاهی است که بخشی از بنای آن به دوره ایلخانی برمیگردد اما یادبودی است از افسانه‌ای کهن که به حدود هزار سال قبل از ایلخانان اتفاق افتاده است. آرامگاه استر و مردخای که بنا بر روایاتی در دربار خشایارشاه هخامنشی از قدرت زیادی برخوردار بوده‌اند و نجات بخش قوم یهود می‌شوند و در تقویم کلیمیان روزی را به نام پورم به همین مناسب جشن می‌گیرند.

افسانه استر

به دلیل نبود شواهد تاریخی متقن نمی‌توان واقعیت تاریخی این اتفاقات را اثبات کرد اما در کتاب مقدس یهودیان آمده که خشایارشاه که در اوج قدرت حکومت هخامنشیان و سرمست از قدرت و جلال خود بود در جریان یک جشن از ملکه ایرانی خود خواست تا زیبایی خود را در مقابل همگان به نمایش بگذارد اما عفت و پاکی او باعث شد که از این فرمان شاه سرپیچی کند و همین موضوع سبب شد تا مورد خشم پادشاه قرار گرفته و او را از مقام ملکه‌ی دربار خلع کند و به دنبال جایگزینی برای او باشد. در این میان قرعه به نام دختری یتیم به نام استر افتاد که در زمان کورش هخامنشی و پس از فتح بابل آزاد شده بود و اینبار مقبول خشایارشاه قرار می‌گیرد.

استر عمویی زیرک به نام مردخای داشت که با زیرکی توانست به جایگاه رفیعی در دربار خشایارشاه دست پیدا کند. در آن زمان هامان صدراعظم شاه پارسی بود و بنا بر دلایلی دل خوشی از مردخای نداشت و با علم به اینکه استر و مردخای یهودی هستند و نفوذی که در نزد خشایارشاه داشت حکم قتل عام یهودیان را از او گرفت.

آرامگاه استر و مردخای

آرامگاه در نزدیکی میدان امام خمینی همدان است و دقیقا در مرکز شهر قرار دارد، همدان یکی از کلیدی ترین شهرهای دوره هخامنشیان است و وجود این مقبره در این مکان که در نزدیکی شهر هگمتانه قرار داشته چندان جای تعجبی ندارد. برای رسیدن به مقبره راهی کوچه ای قدیمی می‌شویم که در انتهای آن به دری چوبی برمی‌خوریم و در پشت آن حیاطی بزرگ و بنایی آچری گنبد داری می‌بینیم که آثاری از کاشی کاری فیروزه‌ای هنوز روی آن باقی است، گنبد در دوره ایلخانی بنا شده ولی بنای زیر گنبد قدمتی چند هزار ساله دارد. گنبد ما را به یاد زیارتگاه های اسلامی می‌اندازد، این احساس تا زمانی که به در کوچک سنگی ورودی می‌رسیم با ما همراه است تا آنکه اولین خطوط عبری و کتیبه‌های سنگی نمایان می‌شود. کتیبه هایی که بر روی یکی از آنها نام متولیان این بنا و بر دیگری شجره نامه ای از استر و مردخای هجاری شده است و با 15 نسل به یعقوب نبی می‌رسد، کتیبه دیگر مربوط به دانشمند یهودی است که در 1400 سال پیش زندگی می‌کرده و در همین مکان به خاک سپرده شده.

تمام این کتیبه های به زبان عبری است اما گچبری‌های داخل مقبره به زبان آرامی نوشته شده‌اند، بعد از چند پله به زیر گنبد میرسیم و دو قبر که کاملا از چوب ساخته شده اند و حدود 200 سال پیش توسط یک هنرمند توسرکانی (شهری در نزدیکی همدان) از چوب آبنوس ساخته است نمایان می‌شوند که هر کدام به زیبایی تمام منبت کاری شده‌اند. دور تا دور بنا با گچبری‌هایی از زبان آرامی پر شده و بر روی دیوار کاغذی قرار دارد که ده فرمان موسی (ع) را روی آن نوشته اند. البته این ده فرمان به صورت گچبری و به شکلی زیبا به زبان عبری در سمت چپ مقبره ها نیز وجود دارد.

نظر ایران تراول در مورد آرامگاه استر و مردخای

آثار یهودیان همواره جذاب و پر راز و رمز است، این بنا هم در این زمینه از دیگر آثار مستثنا نیست، و این حس در اولین برخورد با در سنگی این آرامگاه به شما القا می‌شود و گویا با عبور از آن به گنجینه ای اسرار آمیز وارد شده اید. این آرامگاه در میان یهودیان بسیار با ارزش است و در سفر به ایران حتما بازدید از آن را در برنامه‌های خود قرار می‌دهند، بازدید از آزامگاه دو نجات بخش قوم یهود که بنیان گذار یکی از مهم ترین اعیاد یهودیان هستند. توصیه ایران تراول این است که بازدید از این بنا را در الویت خود قرار دهید ولی قبل از رفتن حتما از باز بودن آن مطمئن شوید، شنبه ها به آنجا نروید و حتما به همراه خانواده وارد شوید، که این از مقررات ورودی به آن است.

موقعیت جغرافیایی آرامگاه استر و مردخای