استان قزوین با دارا بودن حدود 1 درصد از مساحت کشور حدود 11 درصد از آثار باستانی مربوط به تاریخ ایران را در خود جای‌داده است. زیبایی‌های تاریخی و طبیعی موجود در شهر قزوین موجب شده است تا بسیاری از گردشگران برای تماشای آن خود را به این شهر زیبا برسانند. دولت خانه صفوی یکی از زیباترین آثار به جا مانده از تاریخ است که شما را به ژرفای اصالت و هویت ایرانی خواهد برد.
قزوین به عنوان منطقه‌ای استراتژیک دارای اهمیت فراوانی در سده‌های مختلف داشته است. طغرل در سال 433 هجری قمری قزوین را فتح نمود و برخی از سران کشور با آلب ارسلان در قزوین بیعت نمودند. وقوع چنین رویدادهای تاریخی در قزوین نشان از اهمیت این منطقه در نزد حکام زمان داشته است.
شاه‌طهماسب صفوی به علت نزدیک بودن تبریز به مرزهای عثمانی، پایتخت را از تبریز به قزوین انتقال داد و همین مسئله موجب احداث بناهایی ماندگار و نفیس در شهر زیبای قزوین گشت. وجود طبیعت زیبا و آب‌وهوای مطبوع موجب گشته تا بسیاری از پادشاهان وقت، قزوین را برای اقامت دائم یا موقت خود انتخاب نمایند.
باغستان سنتی قزوین یکی از مهم‌ترین دلایل مطلوب بودن آب‌وهوای این منطقه است. شاه‌طهماسب پس از انتقال پایتخت، دستور ساخت باغ بزرگی در مرکز شهر را داده و همین مسئله بر زیبایی‌های این شهر افزوده است. به شما توصیه می‌کنیم اگر قصد سفر به قزوین را دارید مقاله مربوط به اقامتگاه های قزوین را مطالعه کنید.
دولت خانه صفوی، نمایشی از تاریخ و هنر ایرانی
دولت خانه صفوی که به نام‌های دیگر نیز معروف است مربوط به دوره صفوی و همچنین قاجار می‌باشد. از دیگر نام‌های این مجموعه زیبا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مجموعه باغ صفوی
- مجموعه باغ سعادت‌آباد
- مجموعه باغ فرهنگی قزوین
- ارگ طهماسبی
این مجموعه زیبا که دارای آثار تاریخی بسیار نفیسی است، در قزوین و مابین خیابان‌های هلال‌احمر و پیغمبریه، سبزه میدان و خیابان سپه که اولین خیابان در ایران بوده، ساخته شده است. مجموعه دولت خانه صفوی حدود 6 هکتار وسعت دارد و از سردر عالی‌قاپو در شمال و ابتدای خیابان سپه آغاز شده و در آخر به محوطه کاخ چهل‌ستون قزوین وصل می‌شود. در این مجموعه زیبا می‌توانید آثاری از دوره‌های مختلف تاریخی ازجمله صفویه، افشاریه، زندیه و قاجاریه را مشاهده کنید. محدوده اصلی این مجموعه دارای 7 در ورودی بوده که تنها یکی از آن‌ها که به نام سردر عالی‌قاپو معروف بوده، باقی‌مانده است.
بناهای موجود در دولت خانه صفوی
مجموعه باغ صفوی یا دولت خانه صفوی دارای آثار تاریخی متعددی است که در زیر به آن‌ها اشاره شده است.
- سردر عالی‌قاپو
- عمارت نادری گراند هتل
- پیغمبریه
- عمارت پهلوی
- عمارت قاجاری
- کاخ چهل‌ستون یا عمارت کلاه‌فرنگی
جمع شدن آثار نفیسی که ذکرشده، چشمان بسیاری از گردشگران و تاریخ دوستان را به خود خیره نموده است. وجود چنین عمارت های نفیسی و تلاش برای حفظ آنان نشان از تاریخ دوستی و فرهنگ بالای مردمان این سرزمین دارد. قزوین به عنوان میراث دار آثار باستانی کشور مملو از بناهایی است که هریک می‌تواند برشی از تاریخ را برای بازدیدکنندگان عرضه نماید.
1- عمارت نادری
عمارت نادر در سمت شرقی سردر عالی‌قاپو واقع‌شده است و از سمت راست به چهل‌ستون ختم می‌شود. این عمارت یکی از قصرهای مهم در زمان شاه‌طهماسب صفوی به شمار می‌رفته است. امروزه نیزاین عمارت یکی از زیباترین عمارت های موجود در قزوین می‌باشد. پس از دوران صفویه، عمارت مذکور رو به ویرانی نهاد و در زمان نادرشاه افشار، به نفع سپاهیان، وقف شد. در دوران پهلوی اول این بنا مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته ولی پس از گذشت مدت‌زمان اندکی مجدداً مورد بی‌مهری واقع شد. متأسفانه این بنای زیبا در سال‌های پایانی حاکمیت رضاخان به‌طور کامل تخریب شد و هم‌اکنون تنها از روی نقشه‌های موجود، می‌توان وجود چنین بنایی را در دوران گذشته احراز نمود.
2- عمارت پهلوی و عمارت قاجاری
این دو بنای زیبا که در کنار یکدیگر قرار دارند، در دو برهه مختلف زمانی ساخته‌شده‌اند. عمارت پهلوی همان‌طور که از نامش پیداست در زمان پهلوی ساخته شده است و بنا بر بناهای موجود در این زمان از تزئینات خاصی برخوردار نیست. این ساختمان در دوطبقه بناشده است و بعدها به عنوان شهربانی نیز آن استفاده شد. اما عمارت قاجاری دارای تزئینات و سرستون‌های زیبایی است که در حال حاضر، مورد مرمت و بازسازی قرارگرفته‌اند. در جلوی این عمارت تاریخی حوضی قرار دارد که فضای بیرونی این ساختمان را جلوه‌ای خاص بخشیده است.
3- سردر عالی‌قاپو
این سردر زیبا تنها سردر باقی‌مانده از دولت خانه صفوی است که در زمان شاه‌طهماسب ساخته و در زمان شاه‌عباس تغییراتی در آن به وجود آمده است. سردر مذکور از قوسی هفت و هشتی زیبا همراه با تزئینات نفیس تشکیل‌شده و گنبدی بر روی هشتی آن نیز قرارگرفته است. دو طرف هشتی، پلکان‌هایی وجود دارد که به سمت اتاق‌های طبقه بالا عمارت که زمانی محل استقرار نگهبانان بوده است، ختم می‌شود.
در کمال تأسف باید گفت که تزئینات سردر عالی‌قاپو و نقاشی‌های نفیس آن به‌طور کامل از بین رفته و تنها کاشی‌کاری‌های معرق که در بالای قوس و در بدنه بنا وجود دارد، حفظ شده‌اند.
4- کاخ چهل‌ستون
این کاخ که به دستور شاه‌طهماسب ساخته شده است از مهم‌ترین بناهای موجود در شهر قزوین می‌باشد. فضای سبز اطراف این عمارت زیبا، محل استراحت و گذراندن اوقات فراغت بومیان شهر قزوین می‌باشد. این ساختمان با بهره‌گیری از شیوه ساختمان‌سازی اهالی تبریز و با استفاده از مکتب اصفهانی ساخته شده است. بر روی دیوارهای این ساختمان نقاشی‌های زیبایی با مضمون قصه‌های شیرین و فرهاد، لیلی و مجنون، صحنه‌های رزم، مسابقات چوگان و شکار نقش بسته است. این بنای زیبا در حال حاضر، به عنوان موزه خوشنویسی قزوین شناخته‌شده و آثار ارزشمندی از هنرمندان بزرگ این منطقه در آن موجود است.
5- گراند هتل
این هتل که به عنوان قدیمی‌ترین هتل ایران نیز شناخته می‌شود هم اکنون در حال مرمت و بازسازی است. این بنا از داخل دارای 3 طبقه بوده ولی از بیرون تنها 2 طبقه آن نمایان است. ایوان‌های ستون‌دار و اتاق‌های زیبای این هتل نشانگر ذوق و هنر معماران این بنا است.
6- موزه قزوین
این موزه در شرق مجموعه دولت خانه صفوی قرار دارد و انواع ظروف سفالی و اشیاء مفرغی در آن به چشم می‌خورد. بیشتر ظروف موجود در این موزه مربوط به هزاره‌های سوم و اول پیش از میلاد است.
خلاصه مطلب
قزوین به عنوان شهری که آثار باستانی زیادی را در خود جای‌داده است، شایسته بازدید می‌باشد. وجود آثار تاریخی متنوع که هر یک در زمان پادشاهان متفاوتی ساخته‌شده‌اند، نشان از اهمیت این شهر در طول تاریخ داشته است. این شهر در زمان شاه‌طهماسب به دلیل پایتخت شدن، موردتوجه بیشتری بوده و بسیاری از بناهای موجود نیز در این زمان احداث شده‌اند. معماری زیبا و استفاده از هنرهای متفاوت ازجمله نقاشی و کاشی‌کاری بر زیبایی بناهای موجود در این شهر افزوده است.
