منار شهر گور یکی از گمنام ترین آثار ارزشمند به جا مانده از دوره ساسانیان است که در این مقاله سعی داریم کمی بیشتر با این اثر و شهر گور آشنا شویم.
اردشیر بابکان
اردشیر بابکان بنیان‌گذار سلسلهٔ ساسانی بود. وی پس از شکست واپسین شاهنشاه اشکانی، اردوان پنجم در سال ۲۲۴ میلادی در دشت هرمزدگان، دودمان اشکانی را برانداخت و سلسلهٔ ساسانی را بنیان گذاشت. اردشیر از آن پس خود را «شاهنشاه» نامید و تسخیر سرزمینی که ایرانشهر یا «ایران» می‌خواندش را آغاز کرد.
شهر گور
شهر گور در منطقه اردشیر خوره اولین پایتخت ساسانیان بوده است. اردشیر قبل از غلبه بر اردوان پنجم، شهر باستانی گور را، مشابه شهرهای دیگر ایرانی همچون دارابگرد و هترا و دیگر شهرهای اشکانی، به صورت دایره وار بنا کرد. در درون این دایره، یک دایره درونی دیگر با شعاع ۴۵۰ متر نیز وجود داشت که محل بناهای حکومتی بوده‌است.
اولین پایتخت ساسانیان به نوعی اولین پایتخت ایرانشهر یا ایران بوده است. و در مرکز این شهر بنایی وجود دارد که در برخی سندهای تاریخی از آن به عنوان ایران یاد می‌کنند. این منار و آتشگاهی که در کنار آن وجود دارد تنها آثار باقی مانده از شهر گور است. البته خندق 50 متری و دیوارهای بلند این شهر هنوز حتی در نقشه‌های هوایی قابل روئیت است.
این شهر بعدها و با تغییر پایتخت ساسانیان تبدیل به پایتخت مذهبی حکومت ساسانیان شد و امروزه آثار 19 چهارطاقی و آتشکده در آن یافت می‌شود. و شاید همین عامل باعث شد تا بعد از هجوم سپاهیان اسلام این شهر به کلی نابود شود.
منار شهر گور
منار شهر گور در دوره آبادانی بیش از 80 متر ارتفاع داشته است و کاربردهای فرآوانی برای آن تصور می‌شود. یکی از کاربردهایی که برای این منار متصور است سمبلیک بودن منار است نمادی از ایدئولوژی حکومت از جانب خدا با مرکزیت شاهنشاه که اردشیر آن را ارائه داد.
با توجه به اینکه شهر، بلافاصله بعد از به قدرت رسیدن اردشیر، طرح ریزی شده و با توجه به نام آن که اردشیر خوره یا شکوه اردشیر بوده و قرار بوده بازگوکننده شکوه و قدرت اردشیر باشد، ساخت سازه ای مرتفع و شاخص که از اطراف قابل دیدن باشد، در نقطه مرکزی این شهر اصلاً بعید به نظر نمی رسد. هر چه باشد ساخت اردشیر خوره خود حرکتی سمبلیک محسوب می شود. اما سوال مطرح شده در اینجا این است که چرا در میان شهری دایره ای، بنای شاخص شهر با هندسه چهارگوش ساخته شده است؟
مناره‌ها و آثار زیادی با الگوبرداری از منار شهر گور ساخته شده‌اند اما مهم ترین آنها منار مسجد جامع سامرا در دوره عباسیان است.
