هوارد باسکرویل یک امریکایی شهید در راه ایران! شاید این عبارت برای شما عجیب باشد اما حتماً جالب هم هست که بدانید چطور یک امریکایی در راه ایران شهید شده است! هوارد باسکرویل معلم مدرسه‌ی امریکایی در تبریز بود و در جریان جنبش مشروطه برای شکستن محاصرة تبریز تلاش کرد و کشته شد.
روند زندگی هوارد در ایران
گفتیم هوارد باسکرویل معلمی بود که برای تدریس تاریخ به ایران آمد. حضور او در ایران با دوره‌ای که محمدعلی شاه در تهران مجلس را به توپ بسته و اساس مشروطه را برچیده بود و دوره‌ی استبداد صغیر را در ایران حاکم کرد. تلاش مردم تبریز بر این بود که مشروطیت را بازگردانند و نیروهای شاه هم به تقابل با آن‌ها تبریز را محاصره کردند.
یازده ماه از محاصره گذشت و کمبود دارو و غذا به مردم فشار آورد. باسکرویل دسته‌ای مردم را با نام فوج نجات جمع‌آوری کرد تا محاصره را بشکنند. هوارد باسکرویل تصمیم گرفت که به جوانان آموزش نظامی بدهد. پس از مدتی همسر کنسول آمریکا در تبریز، از او خواسته بود از صف مشروطه‌خواهان جدا شود. اما او ضمن پس‌دادن پاسپورتش گفت: تنها فرق من با این مردم، زادگاهم است، و این فرق بزرگی نیست.
شهادت هوارد باسکرویل
در جریان نبردی که در شام غازان تبریز بین گروه فوج نجات به رهبری باسکرویل و محاصره کنندگان به وقوع پیوست، باسکرویل بر اثر گلوله‌ای که به سینه‌اش اصابت کرد، کشته شد. پس از مرگ وی، مراسم تشییع جنازه‌ای با حضور گستردهٔ مردم در گورستان آمریکایی تبریز برگزار شد. چندی بعد، ستارخان، تفنگ باسکرویل را که در هنگام کشته‌شدن در دست داشت، با حک کردن نام و تاریخ کشته‌شدنش در پرچم ایران پیچیده و برای خانواده‌اش در آمریکا فرستاد.
مجسمه‌ی باسکرویل
در حال حاضر، مجسمهٔ نیم‌تنه‌ای از او در خانهٔ مشروطهٔ تبریز نصب شده‌است. عده‌ای در آمریکا پیشنهاد کرده‌اند، ۱۹ آوریل، سالروز کشته‌شدن هوارد باسکرویل را به‌عنوان «روز دوستی ایرانیان و آمریکایی‌ها» بنامند. در حال حاضر، برخی از علاقه‌مندان ناشناس به‌طور متناوب سنگ مزار وی را در «گورستان آشوری‌های تبریز» با گل‌های زرد و تازه تزیین می‌کنند.
هوارد باسکرویل…روحش شاد یادش گرامی