وقتی به نزدیکی شهر یزد می‌رسید اولین نکته‌ای که توجه شما را جلب می‌کند مناره‌های بلند مسجد جامع یزد است. تعجبی هم ندارد که در یکی از مذهبی ترین شهرهای جهان نماد آن از دل دین برخواسته باشد. شهر یزد یکی از قدیمی‌ترین شهرهای زنده‌ی جهان است و از همان ابتدای تاریخ خود به عنوان مرکزی مذهبی شناخته می‌شد، از دین چند هزار ساله‌ی زرتشت تا دین اسلام به صورت مسالمت آمیز تعامل دارند. در این مطلب ایران تراول به سراغ یکی از زیباترین بناهای اسلامی می‌رویم که با کاشی کاری های منحصر به فردش نماد آرامش در دل کویر مرکزی ایران است.
مسجد جامع یزد در میان تاریخ
در توضیحات تاریخی مجموعه امیر چخماق به فضای سازندگی بعد از خاموش شدن حمله‌ی مغول اشاره کردیم و همچنین خدماتی که در دوره شاهرخ تیموری باعث رونق و توسعه فرهنگ و معماری اسلامی ایرانی شد. در آنجا اشاره کردیم که سفیر انتقال این آبادانی از هرات به یزد یکی از دوستان نزدیک شاهرخ به نام امیرجلال‌الدین چخماق بود که در قرن 14 میلادی موجب رونق هرچه بیشتر شهر یزد شد. یکی از مهم‌ترین آثاری که از آن دوره باقی مانده مسجد جامع یزد بود که با مرمت و اضافه کردن بخش‌های مهمی مثل مناره‌های بلند و کاشیکاری شگفت انگیز زینت بخشیده شد.
مسجد جامع یزد جزو اولین مساجدی بود که دقیقا بر روی آتشکده زرتشتیان بنا شد. پس بنای ابتدایی آن به دوره ساسانی و قرون سوم تا ششم میلادی باز میگردد. اما پس از ورود اسلام به ایران کاربری آن عوض شد و با تغییر در جهت قبله و بعدها با تغییرات اساسی تر تبدیل به مسجد شد. این کار در ایران پس از اسلام رواج داشت و یکی از مهم‌ترین آثاری که تاریخ این تغییرات را کاملا می‌توانید مشاهده کنید و مانند یک موزه معماری عمل می‌کند، مسجد جامع عتیق اصفهان است که تمام این دوره‌های تکامل معماری اسلامی را در خود جای داده است.
شکل فعلی این مسجد حاصل ترکیب سه مسجد کنار هم بوده که در دوره قاجار به صورت یکپارچه در می‌آید و فضایی 10 هزار متر مربعی را به خود اختصاص می‌دهد.
ویژگی‌های خاص مسجد جامع یزد
وقتی به سمت مسجد جامع یزد حرکت می‌کنید و در به خیابان منتهی به آن می‌رسید، اولین چیزی که شما را جلب می‌کند شکوه سردر ورودی آن است که بارنگ آبی فیروزه‌ای انگار دست به سوی آسمان بلند کرده. البته این بلندترین مسجد ایران نیست و گنبد مسجد شاه چند متری از آن بلندتر است اما مناره‌های این مسجد بلندترین مناره‌های جهان نام گرفته که به اندازه یک ساختمان 12 طبقه ارتفاع دارد.
کاشی کاری مسجد جامع یزد
وقتی به سردر نزدیک می‌شوید خواهید دید که عظمت و بزرگی مانع نشده که جزئیات از قلم بیوفتد، در همان ورودی مسجد کاشی معرق‌ها و معماری آذری پر جزئیات چنان شما را محو تماشا می‌کند که چند دقیقه ای شما را بیرون درهای زیبای خاتم کاری نگهدارد. این کاشی کاری یکی از منحصر به فرد ترین نمونه‌هاست و در سرتاسر بنا ادامه دارد. معماری آذری را در مسجد کبود تبریز که البته بر اثر زمین لرزه‌های مداوم بخش بزرگی از کاشی کاری‌های آن نابود شده معرفی کردیم. و مسجد جامع یزد را باید نمونه‌ای به دور مانده از بلایای طبیعی دانست. کاشی‌های فیروزه‌ای، سبز، آبی و زرد حس خنکی و آرامش را به بیننده منتقل می‌کند.
محراب کاشیکاری شده ای با انواع کاشی های معرق و کتیبه و آجر ضربی واقع در گنبدخانه مسجد دیده می شود که یکی از زیباترین بخش های این مسجد است و آوازه ی آن بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی را مجذوب خود می کند. “حاج بهاء الدین محمد بن ابی بکر بن الحسینی”، سازنده ی هنرمند این محراب بوده که نامش در کتیبه ی مسجد در تاریخ ۷۷۷ه.ق دیده می شود.
jāmeh mosque of yazd
گنبد مسجد جامع یزد
گنبد دوپوسته ی مسجد جامع یزد با ۱۷ متر قطر لایه بیرونی، سازه ای محکم و استوار دارد. خوابیدگی لایه ی بیرونی گنبد یکی از بخش های فوق العاده این مسجد برای معماران و گردشگران است. (خوابیدگی یعنی اینکه معمار به جای قوس های تیز، با ترکیب دو قوس، به یک ترکیب زیبا و پایدار و مقاوم دست پیدا کند.) این گنبد بعد از مسجد شیخ لطف الله خوابیده‌ترین قوس را بین تمام گنبدهای ایران دارد.
معماران چیره دست با به کار بردن آجرهای ساده و لعابدار با رنگ هایی زیبا، نقش هایی بر گنبد ایجاد کرده اند که به نوبه خود قابل توجه می باشد. معمار این گنبد “سعدبن محمدکدوک” از بناهای یزدی می باشد. تاریخ ساخت گنبد در کتیبه ی آن نیامده است.
موقعیت جغرافیایی مسجد جامع یزد
این مکان در نزدیکی مجموعه امیرچخماق، خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع، محله دروازه شاهی واقع شده است. حتی به پیشنهاد ایران ترول می‌توانید بعداز بازدید از میدان امیر چخماق در بازارهای منتهی به مسجد جامع پرسه بزنید و حتی در میانه راه به مسجد امیر چخماق هم سرک بکشید. بعد از بازدید مسجد جامع هم می‌توانید چند ساعتی به ساباط گردی و تورهای پیاده گردی مشغول باشید. زیرا دقیقا در بافت تاریخی یزد قدم گذاشته‌اید، بافتی که هنوز هم زندگی در آن کاملا جاری است.
