این روزها در سفرهایمان قبل از رفتن حتماً عبارت جاهای دیدنی آن شهر را جستجو میکنیم تا با اطلاعات بیشتر و دید بازتری سفر را شروع کنیم و با بردن بیشترین بهره آن را به پایان برسانیم. در این مطلب به شما برای یافتن جاهای دیدنی کاشان کمک میکنیم.
با کلیک روی هر تیتر میتوانید مطالب بیشتری راجع به مکان مورد نظرتان بخوانید:
خانه تاریخی طباطبایی ها کاشان
خانه طباطبایی ها یکی از زیباترین خانههای ایرانی است که به عروس خانههای ایرانی معروف است و قدمت آن به ۱۷۰ سال پیش برمیگردد. این خانه یکی از مهمترین جاهای دیدنی کاشان است.
حاج سید جعفر طباطبایی صاحبِ خانه طباطبایی ها، یکی از تاجران بین المللی فرش از اهالی نظنز و مقیم کاشان بود و در حدود سال ۱۲۵۰ قمری تصمیم به احداث خانه ای مجلل در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امیر احمد. معماری این بنا مانند خانه بروجردیها و تکیه امین الدوله بر عهده معمار معروف کاشانی، علی مریم معمار بوده است و او با تکیه بر هنر و مهارت خود خانه باشکوهی را در مدت ۱۰ سال بنا کرد.
آدرس : اصفهان، کاشان، خیابان علوی، کوی سلطان امیراحمد
زمان بازدید: همه روزه از ساعت ۹:۰۰ تا ۲۰:۰۰
هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای اتباع ایرانی، ۲۰۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی

خانه تاریخی عباسیان کاشان
خانه تاریخی عباسیان کاشان یکی جذابترین خانههای تاریخی ایران و نامزد دریافت جایزهی شاهکار معماری جهان است و به واقع وقتی وارد این خانه میشوید اولین نکتهای که در نظر شما جلوه میکند معماری خانه است. هر چه خانهی طباطباییها فضای باز و شکوهمند و گشاده بود، خانه عباسیان سعی در استفادهی حداکثری از متراژ خانه داشته و شاهکاری زیبا را در متراژی کمتر از خانه طباطبایی جای داده است.
این بنا متعلق به حاج محمد ابراهیم تاجر کاشی بوده و در مدت ۲۰ سال ساخته شد. اما علت اینکه نام فعلی آن عباسیان است این است که در حدود ۱۰۰ سال پیش هر کدام از حیاط های این خانه صاحبی جداگانه پیدا کرده بودند و یکی از این صاحبان که عباسیان نام داشت بخش دیگری را به قیمت هزار تومان میخرد، آوازهی این خرید در کل شهر میپیچد، چون در آن دوره هزار تومان مبلغ بسیار زیادی بوده و به همین خاطر این خانه به خانهی عباسیان مشهور میشود.
آدرس: استان اصفهان، کاشان، خیابان علوی، کوی سلطان امیراحمد
اطلاعات بازدید
زمان بازدید: همه روزه از ۰۸:۰۰ تا ۱۸:۰۰
نکته: در تعطیلات نوروز در مجموعه تا ساعت ۲۰:۰۰ باز است.
هزینه بازدید: ۲۵۰۰ تومان برای اتباع ایرانی و ۱۵۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی

هتل سرای عامری ها کاشان
اگر از آن آدمهایی هستید که دنبال فال و تماشایی همزمانند، هتل سرای عامری ها در کاشان بهترین پیشنهاد برای شماست. زیرا علاوه بر آنکه میتوانید یک بنای تاریخی زیبا را ببینید، میتوانید غذایی بخورید یا شبی در آنجا به سر ببرید.
خانهی عامریها در زمان فرمانروایی کریم خان زندی بنا شد. این خانه پیش از زلزلهی سال ۱۱۹۲ هجری قمری ساخته شده است و پس از خرابی نسبی در زمان قاجار مرمت شد و بخشهایی به آن اضافه شد. مالک اولیه خانهی عامریهای کاشان، ابراهیم خان کلانتر بود. سپس در دورهی قاجار وقتی کاشان توسط آغا محمد خان محاصره شد سهام السلطنه که مردی عرب تبار بود به کمک حاکم کاشان رفت و خطر را دفع کرد. و حاکم هم برای تشکر این خانه را به او داد! پس از او حیاطها و اندرونی این خانه به پسر ارشد سهام السلطنه یعنی ابراهیم خلیل خان عامری ارث رسید و بقیهی ساختمان به دیگر افراد خاندان. و از آن پس نام این خانه خانهی عامریها شد.
نشانی: کاشان، کوی امیر احمد، خیابان علوی
ساعات بازدید: ۹ تا ۱۹
در ایام نوروز ۹ تا ۲۱
بلیط ورودی: ۵۰۰۰ تومان
برای گردشگران خارجی : ۱۵۰۰۰ تومان

خانه تاریخی منوچهری
خانه منوچهری هتل سنتی سه ستاره مجموعه ای اقامتی در بافت تاریخی شهر کاشان در نزدیکی بازار قدیمی و در حد واسط محله سرپله و سرسنگ قراردارد. این مجموعه یکی از گنجینه های کم نظیر معماری سنتی ایران به شمار می آید.این مجموعه شامل ۸ اتاق اقامتی است که هریک دارای ویژگی های تزئینی خاص بوده و در سه وجه حیاط اندرونی مشرف به آبنما و باغچه های باصفای درختان میوه قرار گرفته اند.
اتاق نهارخوری خانه یکی از زیباترین فضاهای سنتی بنا می باشد که با دیواری از پنجره های ارسی مزین به شیشه های رنگین برای صرف صبحانه و غذاهای سنتی ایرانی چشم به راه میهمانان است. آب انبار عمارت با تغییر کاربری به یک فیلمخانه مجهز به آخرین تکنولوژی روز جهت استفاده میهمانان اقامتی و نیز همایش های خاص در نظر گرفته شده است. سرویس رایگان اینترنت، کارگاه سنتی پارچه بافی در سرداب دلباز و پرنور از دیگر امکانات این هتل می باشند.
نشانی: خیابان محتشم، کوچه ثابت، کوچه عمارت هفتم، شماره ۴۹
خانه تاریخی عادل کاشان
خانه تاریخی عادل کاشان که حالا به هتل سنتی سرای نه چم تغییر نام و کاربری داده یکی از خانههای زیبا و البته به نسبت کوچک کاشان است. اگر دوست دارید بازدید جامعی از کاشان داشته باشید دیدن چنین خانههایی به شما پیشنهاد میشود.
این خانه در دورهی قاجار ساخته شد و در تیر ماه سال ۱۳۹۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. نام آن بنا بر نام کوچه به خانهی تاریخی نُه چم هم معروف است و در حال حاضر آن را با نام خانهی تاریخی مروارید هم میشناسند. برای بازدید از این خانه دو راه پیش رو دارید؛ یا فقط برای بازدید به آن محل بروبد که البته خالی از لطف نیست. یا بهتر است شبی را در این خانهی تاریخی بگذرانید تا با این کار فضای سنتی خانه را بهتر و بیشتر درک کنید و لذتی بیشتر ببرید.
نشانی: میدان کمالالملک، خیابان فاضل نراقی، کوچه نُه چَم (فرهنگ ششم)
بازدید از این خانه به صورت رایگان و از ساعت ۹ صبح تا ۷ شب است.
شماره تماس: ۰۳۱۵۵۲۲۴۴۹۵

خانه تاج کاشان
خانه تاج از خانههای تاریخی کوچک، ساده و زیبای کاشان است که بازدید از آن خالی از لطف نیست. این خانه هم اکنون به عنوان خانهی هنرمندان کاشان مورد استفاده است، اما بازدید از آن هم ممکن است.
خانه تاج بنای زیبایی است که به سبک گودال باغچه ساخته شده است. این بنا در دورهی قاجار ساخته شده. مساحت این بنا ۷۰۰ مترمربع عرصه و ۸۰۰ مترمربع اعیانی است. خانه تاج معماری مردم عام شهر کاشان را نشان میدهد. به این معنا که خانههای معمول مردم به این شکل بوده و نه خانهی افرادی خاص. این خانه سه طبقه دارد؛ همکف، گودال باغچه و سرداب تحتانی. و همچنین دو حیاط بیرونی و اندرونی داشته و سیزده اتاق پنج دری و سه دری.
نشانی: کاشان، خیابان علوی
بلیط ورودی: ندارد

حمام سلطان امیر احمد کاشان
حمام تاریخی سلطان امیراحمد که وجه تسمیهی آن مجاورت با امامزاده سلطان امیر احمد است را به دوران سلجوقیان نسبت میدهند. اما محققین سربینهی حمام را بازماندهی دوران قاجار میدانند. در واقع از آثار به جا مانده دوران قبل از زلزلهی معروف ۱۱۹۲ هجری قمری.
این حمام ۱۱۰۲ متر مربع است و در محلهی سلطان امیر احمد کاشان قرار دارد. در سال ۱۳۵۵ توسط وزارت فرهنگ و هنر با شماره ۱۳۵۱ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
نشانی: کاشان، خیابان علوی، کوچهی سلطان امیراحمد
زمان بازدید: همه روزه به جز ایام سوگواری
ساعت بازدید: شش ماه اول سال از ۰۸:۳۰ تا ۱۹:۳۰ و شش ماه دوم سال از ۰۸:۳۰ تا ۱۸:۳۰
بلیط بازدید: ۲۵۰۰ تومان
برای گردشگران خارجی: ۱۵۰۰۰ تومان

حصار سلجوقی
حصار سلجوقی کاشان جایی است که شگفتی و زیبایی را یکجا معنا میکند. از کوچه پس کوچههای خیابان علوی که بگذرید از همان اول میفهمید که قرار است با جایی جالب روبرو شوید. به خصوص اگر به شما گفته باشند قرار است جایی بروید که تا به حال شبیهش را ندیدهاید.
بعد از گذر از کوچه به محوطهی پارک مانندی میرسید. بی شک اولین چیزی که نظر شما را جلب میکند رنگ محیط است. چمنی با سبزی مثل نقاشیها، آسمان تیرهی دم غروب و قهوهای نور دیدهی نیم حصاری که ازهمینجا معلوم است محیط را به فضایی جادویی تبدیل کرده.
از حصار بالا میروید. بالا و بالاتر و ناگهان چشمتان به چیزی میافتد که انگار مادر تاریخ است! حصار سلجوقی! دژی که دور تا دور محوطهای کشیده شده و حالا جز دیوارهای آب خورده و ریختهای از آن نمانده.

باغ فین کاشان
از گذشته و قبل از بازسازی و نامی شدن خانههای تاریخی شهر کاشان، این شهر را به باغ فین میشناختند و هنوز هم تنها اثر ثبت جهانی این شهر همین باغ زیبا و تاریخی است که از دورههای مختلفی از تاریخ ایران در دل خود یادگارانی به جای گذاشته. باغ فین کاشان یکی از نمونههای جذاب و زیبای باغ پارسی است که به دلیل حضور آن در یکی از شاهراههای چند صد سالهی تاریخی ایران توجه بسیار زیادی به آن به خصوص در دوره صفویه، زندیه و قاجاریه به آن شده است. در ادامه کمی در مورد تاریخ، معماری، ویژگیهای خاص آن و همچنین پیشنهادات ویژه ایران تراول صحبت خواهیم کرد.
آدرس: استان اصفهان، بخش مرکزی شهر کاشان، قصبه فین کوچک از روستای فین، خیابان امیرکبیر
زمان بازدید: همه روزه به جز ایام سوگواری
ساعت بازدید: ۹.۰۰ الی ۱۶:۳۰
هزینه بازدید: ۳۰۰۰ تومان برای اتباع ایرانی و ۲۰۰۰۰ تومان برای اتباع خارجی

بازار سنتی کاشان
کمتر کسی است که در سفر خود به بازار نرود تا سوغات و یادگاری از سفرش با خود ببرد. خوبیِ بازار کاشان این است که علاوه بر آنکه خرید خود را انجام میدهید میتوانید شکوه و معماری یک عصر را نیز ببینید. و ضمن آنکه اگر در فصول گرم سال به شهر کاشان رفتهاید، بازار کاشان محل خوبی است که از گرمای کویر دوری کنید و هوایی بخورید.
برخی معتقدند این بازار اصلاً در زمان آل بویه و سلجوقی ساخته شده است. در طول زمان تخریب شد و دوباره توسط صفویان احیا شد. گفته میشود زلزلهای رخ داد و دوباره این بازار را تخریب کرد. پس در دوران قاجار به خصوص در زمان فتحعلی شاه اقدام به دوباره ساختن آن کردند. حتی قسمتهایی از آن در زمان پهلوی و برای ساخت جاده و … تخریب شد! اما رونق اصلی بازار کاشان عهد صفوی بوده است. علاوه بر رونق اقتصادی، این بازار بین جهانگردان هم معروف بوده و اروپاییها برای دیدن آن به کاشان سفر میکردند.

تیمچهی امین الدوله
اگر وقت یا انرژی کافی برای بازدید از همه جای بازار را ندارید، دیدن تیمچهی امین الدوله را از دست ندهید. تیمچهی امین الدوله کلیتی از زیبایی این بازار را به شما نشان میدهد.
تیمچهی امینالدوله در زمان قاجار ساخته شده است و استاد علی مریم کاشانی طراح و معمار این بنا بوده که آن را بین سالهای ۱۲۸۰ تا ۱۲۸۴ هجری قمری ساخته است.

تپه سیلک کاشان
در منطقهی فین و نرسیده به باغ فین محوطهای باستانی به نام تپه سیلک وجود دارد. هرچند که ممکن است دیدن یک تپهی خاکی جالب به نظر نیاید، بازدید از این منطقه میتواند شما را به گذشتههایی ببرد که شاید تا قبل از آن تصورش برایتان ممکن نبوده.
سیَلْک (Sialk) نام نخستین تمدن ایران مرکزی در کاشان است که در جنوب غربی این شهر قرار دارد. از وجود این تمدن و این تپه هشت هزار سال میگذرد.
این مکان تا قبل از سال ۱۳۱۰ در میان مردم کاشان به شهر نفرین شده معروف بوده و آثار تپه سیلک پیدا نشده بود.
نشانی: استان اصفهان، چهار کیلومتری جنوب غرب کاشان، کنار روستای دیزچه (جادهی کاشان به فین)
بلیط ورودی: ۲۵۰۰ تومان
بلیط گردشگران خارجی: ۱۵۰۰۰ تومان
هزینهی گرفتن راهنما: ۱۰۰۰۰ تومان
زمان بازدید: ۹ الی ۱۸۳۰ در نیمه شش ماه اول – ۹ الی ۱۶۳۰ در شش ماه دوم

موزهی عروسک و اسباببازی کاشان
موزهی عروسک و اسباببازی کاشان یکی از زیباترین جاهایی بود که در کاشان دیدیم. عروسکها و اسباببازیهایی که مارا در خاطرات زیبای کودکی چنان غرق میکرد که نجاتمان با بیرون رفتن از آن موزه هم میسر نبود. چراکه تا چند روز هم خاطرهاش در ذهنمان بود و هم صحبتش بر زبانمان. این موزه دو کارکرد دارد. یکی بازدید کردن و دیگری اقامت.
آنچه لذت بازدید از موزهی عروسک و اسباببازی کاشان را زیاد میکرد وجود مردی بود که در خارج از ساعت کارش به ما اجازهی بازدید داد و تمام مدت همه چیز را با جزئیات برایمان تعریف کرد. مردی با چهرهی مهربان؛ از آنهایی که ازشان معلوم است با کودکان و کودکی زندگی میکنند. از آنهایی که لبخندشان به لبخند ودارتان میکند.
نشانی موزهی عروسک و اسباببازی: کاشان، خیابان فاضل نراقی، خیابان علوی، باستان ششم، روبروی خانهی طباطبائیها، بن بست علامه، پلاک ۴۳
شماره تماس: ۰۳۱۵۵۲۲۵۱۳۴
هزینهی بلیط ورودی: ۵۰۰۰ تومان
برای گردشگران خارجی: ۱۰۰۰۰ تومان
ساعت بازدید: ۹ صبح تا ۲ ظهر | ۵ عصر تا ۸:۳۰ شب

مسجد آقا بزرگ کاشان
شاید وقتی عکسهای مسجد آقا بزرگ را ببینید زیاد رغبت نکنید که برای بازدیدش بروید. اما فراموش نکنید مسجد آقا بزرگ کاشان هم میتواند همپای دیگر خانههای تاریخی این شهر باشد. شاخصهای که شاید قلقلکتان دهد که این مسجد را ببینید این است که این مسجد تنها مسجد پنج طبقهی جهان است.
حاج محمدتقی خانبان حاکم وقت و خیری بود که در زمان محمدشاه قاجار و ناصرالدین شاه زندگی میکرد. او دختر خود را به عقد یکی از علمای شهر به نام ملا مهدی نراقی معروف به آقا بزرگ درآورد و طبق درخواست او از شاه در سال ۱۲۲۱ تصمیم گرفت جایی را بسازد که هم کاربری مسجد داشته باشد و هم مدرسهی روحانیت. این تصمیم عملی شد و نهایتاً هشت سال بعد این محل آماده شد. دلیل نامگذاری مسجد هم انتساب آن به آقا بزرگ است.
نشانی: کاشان، خیابان فاضل نراقی
بهای بلیط: رایگان
زمان بازدید: از ساعت ۹ صبح تا پیش از اذان مغرب

بقعه امام زاده شازده ابراهیم کاشان
بقعه امام زاده شازده ابراهیم کاشان در منطقهی فین یکی از جاذبههای فرهنگی کاشان است که اگر به دنبال درک عمیقی از زندگی و فرهنگ کاشانیها که نمونه جذابی از فرهنگ ایرانی است هستید میتوانید از آن بازدید کنید. ایران تراول توصیه میکند برنامه خود را به طوری تنظیم کنید که پنجشنبه شب از این مکان بازدید کنید. در این بازه شاهد ترکیبی از زیارتگاه بازارچه و تفرجگاه خواهید بود.
زمان بازدید: ۸ الی ۱۴ و ۱۶ الی ۲۳
هزینهی ورودی ندارد.

مسجد جامع کاشان
مسجد جامع کاشان با قدمتی بیش از ۸۰۰ سال به عنوان قدیمیترین مسجد شهر کاشان شناخته میشود. این مسجد قدیمیترین بنای تاریخی کاشان است و قدمت آن به سال ها پیش از مسجد آقا بزرگ یعنی عصر سلجوقی میرسد و منارهی مسجد قدیمیترین بنای تاریخدار استان اصفهان است. این مسجد مرکز بزرگترین و قدیمیترین هیئت مذهبی کاشان (هیئت ابوالفضل کاشان-مشتی) است.
برزک؛ شهر بدون کولر کاشان
چون ممکن است نام این شهر به گوشتان نخورده باشد حتماً برایتان جالب خواهد بود اگر بدانید هفتاد درصد از گل محمدی منطقه در این شهر است و به همین دلیل گلابگیری جزء مشاغل اصلی برزک است. این گلها همچنین به شهرهای دیگر هم ارسال میشوند تا جاهای دیگر هم از گلابگیری محروم نباشند.
مردم خیلی قدیمی شهر برزک با زبان راجی یا رایجی صحبت میکنند و این زبان تا حد زیادی در حال انقراض است.
ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۶۰۰ تا ۳۵۸۸ متر است. این شهر در تابستان آب و هوایی معتدل و زمستانهای نسبتاً سردی دارد.

نیاسر
نیاسر نه تنها یکی از مراکز اصلی گلابگیری به شمار می رود، بلکه با طبیعت متفاوتی که دارد توانسته است به سرسبزترین جاهای دیدنی کاشان تبدیل شود.
اگر گذرتان به نیاسر افتاد می توانید سری هم به آبشار نیاسر و غار تاریخی رئیس و لایه کهن زیرین آن بزنید. چهار طاقی (آتشکده) ساسانی، باغهای سرسبز، کوچه های قدیمی کاهگلی، باغ و کوشک تالار و… هم از دیدنی های شهر نیاسر هستند که می توانند ساعت ها شما را سرگرم کنند و برای شما جالب باشند.
شهر زیرزمینی نوش آباد
فاصلهی کاشان تا نوشآباد چهارده کیلومتر و چیزی حدود ده دقیقه است. با گذراندن این مسافت کم شما میتوانید به شهر زیرزمینی نوش آباد بروید و از این شهر اعجابانگیز دیدن کنید. شهر زیرزمینی نوش آباد یا اویی در مجموعهی تاریخی آبانبار چالهسی و زیر شهر نوش آباد است. نوش آباد کجاست؟ در مرکز شهرستان آران و بیدگل.
قدمت این شهر عجیب ۱۵۰۰ سال است. یعنی دورهی ساسانیان (صدر اسلام) و تا دورهی سلجوقی تا صفویه و حتی قاجار مورد استفاده بوده است. این شهر پایتخت انوشیروان پادشاه ساسانی بود.

برنامه سفر به کاشان
اگر میخواهید بهترین استفاده را از زمان خودتان داشته باشید پیشنهاد میکنم از تجربه زیادی از سفر به این شهر دارند استفاده کنید. وبسایت ایران تراول در این قسمت سه مسیر جذاب را برای شما معرفی میکند. با ما همراه باشید.
مسیر اول: محله سلطان امیر احمد کاشان
در این محله که یکی از مهم ترین محله های تاریخی کاشان به شمار میرود شما میتوانید خانه های تاریخی بسیار زیادی را ببینید. طبق لیست زیر اقدام به گشت و گذار در این محله کنید.
- خانه تاریخی طباطباییها
- خانه تاریخی بروجردیها
- موزه عروسک و اسباب بازی
- شربت خانه نزدیک موزه عروسک
- خانه تاریخی عباسیان کاشان
- هتل سرای عامری ها
مسیر دوم: محله بازار
بازار کاشان قطعا یکی از بهترین جاذبه های کاشان است و در میان بازارهای تاریخی از حیث تاریخ و زیبایی جواهری به حساب میآید اما حواستان باشد که در ایام تعطیل باز نیست. برای بازار نیم روزی را حداقل وقت بگذارید. به طور کامل در بازار ماجراجویی کنید. عتیقه فروشها، فرش های دست دوم، مقبره های داخل بازار و سراهای جذابش.
مسیر سوم: فین
در مسیر خیابان امیر کبیر پر است از جاذبه خوراکی و دیدنی فقط کافی است یک روز وقت بگذارید تا از امامزاده شازده احمد که جزو خاص ترین فضاهای کاشان است تا تپه های باستانی و جذاب سیلک و باغ فین را بگردید. در مسیر هم از انواع بستنی تا انواع فست فود و رستوران را میبینید که شما را دعوت به شکم گردی میکند.
بودجه سفر به کاشان
هزینه هتل بیشترین هزینه شما را در این شهر است، هتل ها نسبت به شهرهای دیگر گرانتر هستند ولی کیفیت خوبی هم دارند از شبی 200 هزار تومان تا 1 میلیون تومان میتوانید اتاق پیدا کنید. شکم گردی یکی دیگر از کلانترین خرج های شما است که شاید برای هر نفر در طول روز باید 60 الی 90 تومان کنار بگذارید. قطعا با خود سوغات خواهید خرید که هزینه آن هم حدودا 150 هزار تومان به طور متوسط خواهد بود.
انجمن توسعه سفیدشهر کاشان انجمن توسعه سفیدشهر(نصرآباد کویرکاشان (نصرآبادیهای مقیم تهران) باسلام-قابل توجه گردشگران ازآثارتاریخی و باستانی شهر دارالفضل سفیدشهر(نصرآبادکویر) در۱۷کیلومتری شمال کاشان بازدید نمائید و لذت ببرید ۱-آستانه مقدسه بی بی سکینه خاتون س واقع درمحله زیارت سفیدشهر ۲-آستان مقدس شاهزاده ابراهیم ع واقع در دشتهای سرسبز جاده سفیدشهر به مشکات ۳- آب انبار تاریخی سفیدشهر ۴-قلعه های تاریخی ملک اباد -سفید -رضاآباد-قاسم ابادو وزیر ۵-دشت زیبای کویر درشمال سفیدشهر ۶-پار ک زیبای زنده یادباقری ورودی شهر سفیدشهر ۷-خانه های تاریخی آقاسیدمحمد-وکیل ۸-شهرزیرزمینی ومهرکده نرسه سفیدشهر ۹-قدمگاه علی ع سفیدشهر ۱۰-دشتهای وسیع وزیبای پنبه و طالبی و باغهای پسته… بیشتر بخوانید »