از دیگر شگفتی های فرهنگی و جهانی استان کرمان؛ شهر سیرجان،روستای دارستان و گلیم بی نظیر و جهانی آن است. ایران تراول،در این مطلب قصد شناساندن این گنجینه ی چشم نواز ملی یعنی گلیم شیریکی پیچ را دارد.
گلیم شیریکی پیچ
شیرکی‌پیچ نام نوعی گلیم است که بصورت پراکنده در منطقه ای وسیع از سیرجان و بطور متمرکز در دارستان سیرجان بافته می‌شود.خواستگاه این نوع گلیم و مرکز تولید و نیز نوآوری در شکل و طرح و بافت این نوع گلیم ،روستای دارستان سیرجان بوده است. بر همین اساس و جهت گسترش این صنعت در بین سایر روستاها ، در سال 1354 سازمان صنایع دستی ایران در یک کنکاش میدانی تصمیم به ساخت کارگاه بزرگ تولید و آموزش گلیم شیریکی پیچ در دارستان نمود. این صنعت دیرینه همچنان ادامه دارد و تهیه و پخش مستند های مختلف تلویزیونی از شبکه های مختلف ، از گلیم خاص دارستان ( شیریکی پیچ )خود حالی از این موضوع است. این نوع گلیم در نوع خود منحصربه‌فرد و متفاوت است و در گذشته صرفاً صورت گلیم بافته می شده است اما امروزه به شکل ترکیبی از گلیم و قالی بافته می‌شود.
[highlight bgcolor=”#999999″ txtcolor=”#ffffff”]
اگر علاقه مند به دست بافه‌های ایران هستید حتما این مطلب در مورد فرش تبریز را هم مطالعه کنید.
[/highlight]
شیریکی پیچ ،سوزنی و گلیم پیچ اصطلاحاتی‌‌اند که در رابطه با گلیم دارستان سیرجان به کار برده می شود. گلیم پیچ یا شیریکی و پیچ که بیشتر مردم سیرجان یا بافندگان آن را با این دو اصطلاح صدا می زنند که در توضیح خود آنها اینگونه تعریف می شود: مشترک بافتن یک گلیم یا اصطلاحاً چند نفر یک گلیم را ببافند شیریکی پیچ گویند ولی تعریف درست و فنی تر آن تاباندن خاصه رنگی به دور نخ (چه) است ویژگی بارز شیریکی و پیچ بر خلاف سایر گلیمهای که در ایران بافته می شود. این است که پود در سایر گلیم ها باعث شکل گیری محصول می شود در این گلیم پود نقشی در بافت ندارد و تارها را به یکدیگر متصل و باعث استحکام تارها با خاصه یا همان چه می شود و این می شود که پود در این چه و خاصه گیر کرده و قابل رویت نیست ، و این ویژگی بارز آن است ویژگی دوم و برجسته این گلیم این است که همانند قالی با گره بافته می شود و اصطلاحاً دو گره بافته و بر خلاف سایر گلیم ها که با یک گره بافته می شوند خود را کاملاً از رقیبان خود جدا کرده است.
توجه به تقاضا تولید و صادرات رو به رشد این گلیم تعداد بافندگان آن نیز در سالهای اخیر در سیرجان و حومه آن به 6-7 هزار نفر افزایش یافته است. شیرکی پیچ ظاهری شبیه به قالی دارد و همانند قالی با گره بافته می شود و برخلاف دیگر انواع گلیم که پود باعث تکمیل و نماینده نقوش می شود در این جا پود تنها نقش اتصال تارها را برعهده دارد و همیشه در پشت گوشت(پرز) گلیم مخفی است و قابل روییت نمی باشد.بافت بردار بر آن گذاشته می شود و گره این گلیم نیز بر دو نوع است:
گره متن
با این گره نخ رنگی از روی دو تار می گذرد سپس به پشت برگردانده می شود و از زیر رشته اصلی رویی عبور و ایجاد گره می کند.
گره آبدوزی
در این گره پود دوبار روی تار قرار می گیرد و خط پهن تری ایجاد می کند.
این گلیم خوش نقش و نگار که ازآن برای تولید کیف، تابلو، رویه صندلی و چیزهای دیگر استفاده می‌شود، در سالیان گذشته بخشی از صادرات غیرنفتی کشور را تشکیل می‌داد و در بازار برخی کشورها مشتریان خاص خود را داشت و مسئولین درصددند با احیای این هنر، این محصول را بار دیگر به بازارهای جهانی معرفی کنند.
رنگ در شیرکی پیچ
رنگ های گلیم شیرکی پیچ معمولا پخته و متمایل به تیره و شامل: قرمز لاکی(روناس ، خشخاش، گیلاس و قرمزدانه) رنگ آبی (نیل و پوست بادمجان) رنگ زرد(زعفران، زردچوبه و پوست انار) رنگ نارنجی (نخ رنگ روناسی را در جوشانده پوست انار می زنند) رنگ سبز تیره (برگ گردو، زرد+نیل) رنگ قهوه ای(طبیعی، تنباکو، پوست گردو، برگ بنه) رنگ مشکی(طبیی، پوست گردو)
بزرگ‌ترین گلیم شیرکی‌پیچ و پته جهان در خردادماه ۹۰ با ابعاد ۶٫۳۰ در ۱۰ متر توسط هزار قالی‌باف کرمانی تهیه و به منظور نمایش در نمایشگاه بین‌المللی صنایع دستی به نمایش گذاشته شد.
اما چگونه می توان گلیم شیرکی پیچ را شناخت؟
نقوش ظریف و پرکار
در نگاه اول معمولا گلیم های شیرکی پیچ دارای نقوشی پُر و ریز هستند. گلیم های شیرکی پیچ دارای جزییات زیادی هستند و بیشتر شان از طرح های تلفیقی برای جزئیات استفاده می کنند. بافت گلیم سوزنی ریز و یکنواخت است و در پشت آن می توان گره ها را مشاهده کرد. گلیم شیرکی پیچ برخلاف دیگر گلیم ها پودنما نیست و در پشت آن می توان تمام پود ها را دید.
وزن و تراکم
هنگامی که گلیم را در دست می گیرید وزن آن برخلاف جاجیم یا دیگر گلیم ها، تقریبا مانند قالی زیاد است. این نوع گلیم تنها گلیمی در جهان است که به صورت متقارن و گره دار بافته می شود. گلیم شیرکی پیچ بر خلاف جاجیم یا مثلا گلیم شاهسون دو رو نیست و بیشتر به عنوان زیرانداز استفاده می شود. در حالی که آن هایی که دو رو هستند معمولا از بافتی سبک تر برخوردارند تا از آن ها بتوانند به عنوان رو انداز و یا کیف و … نیز استفاده کنند.
جنس و رنگ
تمام گلیم های شیرکی پیچ از پشم مرغوب تولید می شوند. بعضا مشاهده می شود آن ها از جنس کُرک می باشند. گفتنی است به نرم ترین قسمت پشم گوسفند که پشم زیر گردن و بغل آن است کُرک گفته می شود. که لطافت زیادتری دارد.
همیشه در خرید گلیم یا هر کالای دیگری باید بدانیم بافنده یا فروشنده کیست؟ آیا کیفیت کالای خود را تضمین می کند ؟ پس بهتر از فروشگاه ها و یا شرکت های معتبر که در این زمینه فعالیت می کنند خریداری کنید تا همواره پاسخگوی نیاز شما باشند.
چنانچه شما از طرفداران هنرهای اصیل و سنتی باشید،یقینا این نوع از گلیم با زیبایی اش مزین کننده ی خانه ی شما خواهد بود.
سلام
خیلی جالب بود