حالا که در دل شیراز هستیم، بهتر است به دیدار یکی از برجسته‌ترین بناهای زندیه برویم؛ ارگ کریم خان زند! این ارگ که به زندان کریم خان نیز مشهور است، در سال 1108 هجری به دستور کریم خان زند، درست در مرکز کنونی شهر شیراز و به‌طور دقیقتری در خیابان کریم خان و نبش میدان شهدا، ساخته شد.
اما قبل از هرچیزی، دانستن تاریخچه‌ی این بنای ارزشمند تاریخی، خالی از لطف نیست.با ایران تراول همراه باشید.
تاریخچه‌ی ارگ کریم خان
ارگ کریم خان، که توسط بهترین و برجسته‌ترین معماران زندیه و از مرغوبترین مصالح داخلی و خارجی ساخته شده‌است، درواقع مکان اقامت کریم خان زند بوده است و دلیل نامگذاری اش هم همین است.این بنا در زمان قاجاریه، محل استقرار فرمانداران محلی بوده اما بعده‌ها و در دوران پهلوی، کاربرد آن به زندان تغییر کرد.
معماری بنای ارگ کریم خان
بنای 4000 متری ارگ در محوطه‌ای با مساحت 12800 مترمربعی قرار دارد و ارگ، با دیوارهای 12 متری و 4 برج استوانه‌ای شکل با ارتفاع 14 متری در زاویه‌ی 90 درجه، به یکدیگر متصل‌اند. از آنجاییکه خاک شمال غربی این بنا، سست بوده‌است بنابراین این بخش به سمت غرب متمایل شده که شکل ذوزنقه‌ی ناقصی به ارگ کریم خان بخشیده است.
این بنا که کاربردی نظامی و مسکونی داشته است، از سنگ و گچ ساخته شده و تمامی دیوارها 3 متر ضخامت دارند.همچنین دیوار های ضخیم و بلند بیرونی، جایگاهی برای نگهبانان ارگ بوده است که این خود، گواه این است که حراست این بنا تا چه اندازه در اولویت بوده است و شاید همین ساختار در زمان پهلوی، دلیلی بر تغییر کاربری ارگ به زندان بوده است! برج‌های اطراف که با پلکان مدور به یکدیگر متصل اند، دارای سه طبقه‌ی مجزا و اتاقهایی برای استراحت سربازان و انبار اسلحه بوده‌اند.
قسمت‌های مسکونی ارگ که در اضلاع شمالی، غربی و جنوبی واقع شده است هریک شامل ایوانی با دو ستون سنگی و شش اتاق مسکونی طرفین هستند که مزین به مقرنس‌کاری اند. در جلوی هر ایوان نیز حوضی چهارگوش قرار گرفته که اکنون با از بین رفتن قنات آبرسان، سیستم آبرسانی نیز از بین رفته است.
ارگ کریم خان در شب ارگ کریم خان در شب ارگ کریم خان در شب
از نکات جالب در معماری این بنا، مرتبط بودن تمامی اتاقها از درون است.همچنین تعدد شاه‌نشین ها که هر کدام منحصر به فصل و دمای خاصی بوده‌اند به این شکل که شاه‌نشین شمالی که مناسب زمستان است و شاه‌نشین اصلی که در ضلع غربی واقع شده است و یک حوض بزرگ روبه روی آن قرار دارد و کاربردی تابستانه دارد و شاه‌نشین غربی برای تمام فصول است. و اما ضلع شرقی که درواقع همان ورودی ارگ است؛ مزین به تابلویی کاشی‌کاری متعلق به قاجاریه است که روایتگر رزم رستم و دیو سپید است و بخش رفاهی ارگ، همین ضلع است.
اگر برای دیدن مجموعه‌ی وکیل، راهی مرکز شهر هستید، این بنا را به لیست خود اضافه کنید!
